Tıbbi ilerlemeler sayesinde ömür mühleti geçtiğimiz yüzyılda kıymetli ölçüde uzadı. Fakat yakın tarihli bir araştırma, bu güzelleşme suratının artık yavaşladığını ve bugün hayatta olan birçok insanın 100 yaşına ulaşma mümkünlüğünün epeyce düşük olduğunu gösteriyor.
Araştırmada, 23 yüksek gelirli ve düşük vefat oranına sahip ülkenin ömür beklentileri tahlil edildi. 1939 ile 2000 yılları ortasında doğan nesillerin ortalama hayat müddetlerini inceleyen grup, bu periyotta ömür beklentisindeki artış suratının önemli oranda azaldığını ortaya koydu.
Çalışmada kullanılan altı farklı istatistiksel model, erken doğumlu jenerasyonların uzun ömürlü olma ihtimalinin günümüz jenerasyonlarına nazaran çok daha yüksek olduğunu gösteriyor. Örneğin, 1900’lerin başında doğan bireylerin ömür beklentisi jenerasyon başına yaklaşık 0,46 yıl artarken, 1939’dan sonraki devirde bu artışın suratı %40’tan fazla yavaşladı.
Araştırmaya nazaran, 20. yüzyılın başındaki ömür müddeti artışlarının değerli bir kısmı, bebek vefat oranlarında yaşanan dramatik düşüşle ilişkiliydi. Bilhassa çocuk hekimliğindeki gelişmeler sayesinde, 5 yaş altı ölümlerde önemli bir azalma yaşandı. Lakin günümüzde bu oranlar zati çok düşük düzeylere indiği için, benzeri bir sıçramanın tekrarlanması pek mümkün görünmüyor.
Çalışma, ortalama ömür süresindeki yavaşlamanın yarısından fazlasının küçük yaş kümesindeki mevt oranlarındaki iyileşmelerin durmasıyla açıklanabileceğini belirtiyor. Tıpkı biçimde, 20 yaş altı vefatlar de bu genel eğilim üzerinde büyük rol oynuyor.
100 yaş gerçekçi bir gaye mi?
Araştırmanın muharrirlerinden Héctor Pifarré i Arolas, “İnsan ömrünü kayda kıymet biçimde uzatacak bir atılım olmadıkça, hayat beklentisinde geçmişteki kadar süratli bir artış beklemek gerçekçi değil” tabirlerini kullandı. Ortak müellif José Andrade ise, “1980 doğumlu birinin 100 yaşına ulaşması şu anki datalara nazaran muhtemel değil. İncelediğimiz kümeler ortasında bu sonu aşacak bir hayat müddeti öngörülmüyor” diye ekliyor.
Ancak bu datalar, gelecekte yaşanabilecek tıbbi ihtilalleri dışlamıyor. Örneğin, kansere kesin bir tedavi bulunması üzere büyük çaplı gelişmeler, bu varsayımları önemli halde değiştirebilir. Araştırmacılar da bu ihtimale dikkat çekiyor: Mevcut eğilimler bu türlü devam ederse tablo karamsar olabilir, fakat beklenmedik ilerlemeler tüm senaryoyu değiştirebilir.
Biyolojik bir sondan bahsetmek mümkün mü?
Araştırma, insan ömrüyle ilgili muhakkak bir biyolojik hudut olduğu savını desteklemek ya da çürütmek maksadı taşımıyor. Müellifler, sadece mevcut bilgilerin bugünün nesillerine dair ne söylediğini tahlil ettiklerini vurguluyor. Sonuçlar, ömür süresindeki artışın hâlâ devam ettiğini lakin evvelki devirlere kıyasla çok daha yavaş ilerlediğini gösteriyor.
Başka bir deyişle, uzun ömürlü olmak hala mümkün ancak 100 yaşını görmek çoğumuz için istisna olmaya devam edecek üzere görünüyor.
