1970’lerin başında piyasaya çıkan Intel 4004 mikroişlemcisi, hesaplama gücünde mütevazı bir başlangıcı temsil ediyordu. Bugün ise Nvidia’nın yapay zeka odaklı Blackwell B200 çipi, bu alanda 50 yılda ulaşılan inanılmaz noktayı gözler önüne seriyor. Çünkü iki çip ortasında hesaplama performansı tam 217 milyon kat artmış durumda. Hesaplama gereksiniminin tarihine baktığımızda aslında insanlık çok evvelce abaküs ve mekanik hesap makineleriyle sayıların üstesinden geliyordu. Lakin 19. yüzyılın sonlarında, bilhassa nüfus sayımı üzere karmaşık ve büyük data süreçlerinin gerekliliği sürat ve kapasite gereksinimini doğurdu. Bu muhtaçlık, ABD hükümetinin nüfus sayım bilgilerini saklamak için geliştirdiği delikli kart sistemleri ile bilgi süreç teknolojisinin birinci adımlarını oluşturdu.
270 milyon katlık fark
Sonrasında 1971’de Intel, ticari manada dünyanın ilk mikroişlemcisi olan 4004’ü piyasaya sundu. Aslında bu çip, Japon Busicom firmasının hesap makineleri için tasarlanmıştı lakin Intel, potansiyelini görerek işlemcinin kullanım alanını genişletti. 4-bit CPU, 740 kHz saat suratı, 4 KB ROM ve 640 bayt RAM özellikleriyle o periyotta ihtilal yarattı. Bu işlemci, günümüzdeki çağdaş aygıtların temeli sayılır ve çağdaş bilgisayar mimarisinin kapılarını araladı. O devirde işlemciler çoklukla tek fonksiyonlu ve büyük boyutluyken, 4004 ile birlikte tüm işlemcinin tek bir çip üzerinde toplanması mümkün oldu.
İlerleyen yıllarda, Moore Maddesi’nin rehberliğinde -işlemci üzerindeki transistör sayısının yaklaşık her 18-24 ayda iki katına çıkması- dal süratle gelişim gösterdi. Bu sayede işlemciler daha süratli, daha küçük ve daha güçlü hale geldi. 1980’ler ve 90’larda çok çekirdekli işlemciler, paralel süreç teknolojileri ve çoklu iş parçacığı (multi-threading) üzere gelişmeler devreye girdi. Bu yenilikler, bilgi süreç kapasitesini katlayarak artırdı.
Gelinen nokta ise gelişimin boyutunu gösteriyor. Günümüzün en gelişmiş çiplerinden olan Nvidia B200 ile Intel 4004 kıyaslandı. Bilhassa transistör sayısındaki 90 milyon katlık artış dikkat alımlı. Bu transistörlerin daha küçük alanlara sığdırılması (transistör yoğunluğu 685 bin kat arttı) ve üretim teknolojisindeki minyatürleşme (en küçük baskı aralığının 0.0028 katına inmesi), saat suratlarının (2400 kat artış) ve münasebetiyle performansın (217 milyon kat artış) astronomik seviyelerde yükselmesini sağladı.
