Ukrayna’nın geçtiğimiz pazar günü gerçekleştirdiği ve Rusya’nın uzun menzilli stratejik bombardıman gücünün üçte birini etkisiz hâle getiren büyük çaplı dron saldırısının ardında, şaşırtan halde açık kaynaklı bir yazılım vardı: ArduPilot. Belaya, Olenya ve Ivanovo’daki hava üslerinde gündüz vakti meydana gelen patlamalar, Rus topraklarının derinliklerinde gerçekleşti. Fakat taarruzun asıl dikkat cazip yanı, teknik uyum ve operasyonel karmaşıklık seviyesi oldu. Ukrayna Güvenlik Servisi’nin (SBU) “Operation Spider Web” ismiyle yürüttüğü bu operasyon, yaklaşık 18 aylık bir hazırlık sürecinin eseriydi. Bu planlı atağın merkezinde, neredeyse 20 yıl evvel geliştirilen ArduPilot isimli açık kaynak uçuş denetim yazılımı yer aldı.
Geliştiricileri inanamadı
ArduPilot’un yaratıcıları bile atağın gerçekleştiğine inanmakta zorlandı. Yazılımın kurucularından Chris Anderson, akın manzaralarının yer aldığı bir paylaşımın altında LinkedIn’de yaptığı yorumda, “Bu ArduPilot, 18 yıl evvel benim bodrumumdan başlatıldı. Çılgınca,” ifadelerini kullandı. Öbür kurucu ortaklardan Jason Short ise X platformunda, “Milyon yıl geçse de bu sonucu varsayım edemezdim. Ben yalnızca uçan robotlar yapmak istiyordum,” dedi.
LEGO’dan savaş teknolojisine
ArduPilot’un kıssası epeyce sıradışı. 2007 yılında Chris Anderson’ın DIYdrones.com isimli web sitesini kurması ve bir Lego Mindstorms setiyle birinci insansız hava aracı otopilot sistemini denemesiyle başladı. Bu deneme, vakitle dünya çapında hobi ve profesyonel dron kullanıcılarının iştirakiyle büyüyen bir açık kaynaklı yazılım topluluğuna dönüştü. 2009 yılında ise ArduPilot’un birinci sürümünü piyasaya sürüldü. Yazılım vakitle gelişti; global istekli topluluğun katkılarıyla bugünkü esnek ve güçlü haline ulaştı. ArduPilot bugün yalnızca dronlar değil; sabit kanatlı uçaklar, tekneler, denizaltılar ve hatta insansız kara araçlarını da denetim edebilen geniş kapsamlı bir sistem haline geldi.
Proje, barışçıl maksatlarla kullanılmak üzere geliştirilen otonom sistemleri teşvik etse de Ukrayna’nın bu yazılımı askeri bir taarruzda muvaffakiyetle kullanması, açık kaynak teknolojinin potansiyel sonlarını da gözler önüne serdi. Değişik bir ayrıntı olarak, ArduPilot’un internet sitesine 2023 yılına ilişkin tahliller hem Ukrayna’dan hem de Rusya’dan ağır bir trafik geldiğini gösteriyor.
Açık kaynak Rus ordusunu sarstı
Ukrayna’nın geçtiğimiz günlerde Rusya’nın derinliklerine gerçekleştirdiği yüksek uyumlu dron saldırısı, sadece stratejik gayeleri vurmakla kalmadı; modern savaş anlayışında da yeni bir dönüm noktası yarattı. Küçük, ticari sınıf dronların önemli askeri güce dönüşebileceği bu atak ile bir sefer daha gözler önüne serildi.
Öte yandan bu, Ukrayna’nın birinci defa tüketici seviyesindeki sistemlerle savaştığı bir an değil. Aslında Kiev idaresi, 10 yılı aşkın müddettir düşük maliyetli dron sistemlerini Rusya’ya karşı muvaffakiyetle kullanıyor. Lakin bu son akın, onlarca farklı bölgeyi kapsayan, eşzamanlı hareket eden bir taktik hareketin kesimiydi ve açık kaynak kodlu bir yazılımın, lojistik olarak karmaşık bir hücumda ne kadar tesirli olabileceğini gözler önüne serdi.
ArduPilot’un mevcut geliştiricileri, yazılımın silah sistemlerine dönüştürülmesini şuurlu olarak desteklemeyeceklerini taahhüt ediyor. Lakin bu yalnızca bir niyet beyanı. En nihayetinde ArduPilot, ticari bir eser değil; rastgele biri tarafından indirilebilen, değiştirilebilen ve tekrar dağıtılabilen açık kaynaklı bir yazılım.
Sahadaki gerçeklik ise çok net: Bu yazılım, milyonlarca dolarlık stratejik bombardıman uçaklarını yok etmek için kullanılıyor. Ve maliyetler gülünç olacak halde düşük. Çünkü Rus askeri blog muharrirlerinin Telegram paylaşımlarına nazaran, bu dronlar ArduPilot çalıştıran küçük bilgisayarlara (örneğin Raspberry Pi benzeri) bağlıydı ve bağlantısı Rusya’daki taşınabilir ağlar üzerinden sağlıyordu.
Bu ortada, Rus hava üslerine yapılan taarruzun en çarpıcı taraflarından biri, maksat alınan bombardıman uçaklarının yaklaşık 30 yıldır tıpkı biçimde, açıkta ve sıralı biçimde park edilmiş olmasıydı. Bir hangarda bile değillerdi. Bu durum, Ukrayna’nın saldırıyı planlamasını ve uygulamasını kolaylaştıran önemli bir istihbarat ve güvenlik açığına işaret ediyor.
