Mars’ın neden dünyaca bilinen kızıl renge sahip olduğu sorusu, uzun müddettir bilim insanlarının en büyük meraklarından biri oldu. Yeni yayımlanan milletlerarası bir araştırma, bu soruya kıymetli bir cevap sunuyor. NASA’nın kısmi takviyesiyle yürütülen çalışma, Mars’ın eski vakitlerde soğuk ancak su açısından varlıklı ve potansiyel olarak yaşanabilir bir iklime sahip olduğuna dair delilleri güçlendiriyor. Kızıllığın nedeni su
Günümüzde Mars’ın atmosferi çok ince ve soğuk olduğu için yüzeyinde uzun müddet sıvı suyun varlığı mümkün değil. Lakin NASA ve öbür uzay ajanslarının Mars’a gönderdiği birçok misyon, milyarlarca yıl evvel gezegen yüzeyinde ırmaklar, göller ve suyun varlığına işaret eden mineraller keşfetti. İşte bu bulgulara yeni bir katkı, Nature Communications mecmuasında yayımlanan araştırmayla geldi.
Araştırmaya nazaran, Mars tozunun karakteristik kızıl renginden sorumlu olan ana mineral ferrihidrit olabilir. Ferrihidrit, su ve demirin birleşimiyle oluşan bir demir oksit minerali. Mars tozunun karmaşık mineral yapısı içinde, ferrihidritin varlığı gezegenin neden kızıl göründüğünü açıklamakta kıymetli bir rol oynuyor. Öne çıkan bir öbür kıymetli nokta ise ferrihidritin, hematit üzere daha evvel üzerinde durulan minerallerden farklı olarak daha düşük sıcaklıklarda ve soğuk su varlığında oluşması. Bu da Mars’ın milyarlarca yıl evvel, yaşanabilir sıvı suyun bulunabildiği daha ılıman bir periyoda sahip olduğunu gösteriyor.
Mars şartları tekrar yaratıldı
Araştırmacılar teorilerini test etmek için laboratuvarda Mars şartlarını yine yarattılar. Mineralleri, insan saçının yaklaşık 100’de biri kalınlığında toz parçacıklarına öğüttüler ve bu parçacıklardan yansıyan ışığı incelediler. Sonuçlar ferrihidritin Mars’ın günümüzdeki soğuk ve kuru ikliminde kararlı kaldığını, lakin yapısal özelliklerinin suyun var olduğu geçmiş şartların izlerini taşıdığını gösterdi. Brown Üniversitesi’nden Adomas Valantinas, “Bu çalışmadan bildiğimiz şey, ispatların ferrihidritin oluştuğuna işaret ettiği ve bunun gerçekleşmesi için oksijen ve suyun demirle tepkiye girebileceği şartların olması gerektiği. Bu şartlar günümüzün kuru ve soğuk ortamından çok farklıydı” dedi.
Ferrihidritin varlığını katılaştırmak için NASA’nın Mars Reconnaissance Orbiter, ESA’nın Mars Express ve Trace Gas Orbiter uydularından alınan datalar, ayrıyeten Curiosity, Pathfinder ve Opportunity üzere araçlarının spektral tahlilleri ayrıntılı formda incelendi. Tüm bu datalar, mineralin Mars yüzeyinde yaygın olduğunu doğruladı.
Bu keşif, Mars’ın vakitle kuruyup okside olduğu tarafındaki eski teorilere meydan okuyor. Yeni bilgiler, Mars’ın geçmişinde sıvı suyun hakim olduğu nemli bir devrin yaşandığını ve bunun akabinde gezegenin bugünkü kuru, tozlu haline dönüştüğünü ortaya koyuyor.
