Hepimizin başına en az bir defa gelmiştir. Telefonunuzun şarjı %1’e düşer, ekranda kırmızı bir ihtar yanıp söner lakin siz o son bildirisi atmak yahut haritadan adrese son bir sefer bakmak için inatla kullanmaya devam edersiniz. İşin tuhafı, telefonunuz size adeta bir jest yaparak dakikalarca daha açık kalır. Güya “hadi son işini de hallet, seni yolda bırakmayacağım” der üzere.
Ancak madalyonun bir de karanlık yüzü var. Bazen de telefonunuzun şarjı daha %20 üzere inançlı bir düzeydeyken, en kritik anda, örneğin değerli bir telefon görüşmesinin ortasında yahut acil bir durumda ansızın kapanıverir. Ne bir ihtar, ne de vedalaşma fırsatı… Ekran kararır ve siz şarj aletine ulaşana kadar telefonunuz âdeta cansız bir tuğlaya döner. Pekala lakin neden? Telefonumuzun şarj göstergesi neden bazen bu kadar cömertken, bazen bu kadar acımasız olabiliyor?
Önce şunu bir açıklığa kavuşturalım: Her şey varsayımdan ibaret
Öncelikle bilmemiz gereken en temel şey şu ki; Telefon ekranında gördüğünüz o yüzde (%) bedeli, bataryanızın içinde kalan gücün kesin bir ölçümü değildir.
Telefonunuzun işletim sistemi (Android yahut iOS), bataryanın mevcut voltaj düzeyini ve öbür birkaç teknik datayı tahlil ederek kalan şarj hakkında akıllı bir varsayımda bulunur. Yani telefonunuz size “şarjım %50” dediğinde, aslında “mevcut duruma nazaran sanırım yarı yarıya doluyum” demekte.
E pekala %1’de o kadar müddet nasıl çalışıyor?
Telefonunuzun şarjı %1’e düştüğünde hâlâ çalışmasının sebebi, üreticilerin ve yazılımcıların aldığı küçük bir tedbirdir. İşletim sistemi, batarya büsbütün bitip hücrelere ziyan gelmesini önlemek için aslında biraz daha pay bırakır. Yani gösterge %0’ı yahut %1’i gösterdiğinde, aslında bataryada hâlâ çok küçük bir ölçü “tampon” güç bulunur.
Bu, size bilgilerinizi kaydetmeniz, son bir ileti atmanız yahut şarj aletine koşmanız için tanınan bir ek müddettir. Telefon, “kritik eşikteyim lakin senin için biraz daha dayanabilirim” iletisi verir. Bu yüzden %1 şarjla dakikalarca kullanım birçok telefon için mümkün olmakta.
%20 şarjda neden kapanıyor?
Gelelim asıl can sıkıcı duruma… Telefon neden daha şarjı varken, %20 üzere bir düzeyde birdenbire kapanır? Bunun çoklukla iki ana sebebi vardır.
Yaşlanan ve yıpranan bataryalar
Tıpkı beşerler üzere bataryalar da vakitle yaşlanır. Bilhassa Lityum-İyon (Li-ion) bataryaların kimyasal yapısı her şarj ve deşarj döngüsünde çok az da olsa bozulur. Yaşlanmış bir bataryanın iç direnci artar ve toplam kapasitesi düşer.
Bunu yaşlı bir atlete benzetebiliriz. Sakin bir tempoda yürüyebilir (telefon bekleme modundayken) lakin ansızın depara kalkması istendiğinde (örneğin bir uygulama açtığınızda, oyun oynadığınızda yahut kamerayı kullandığınızda) nefesi kesilir ve durmak zorunda kalır. Yaşlı batarya da tam olarak bunu yapar. Şarjı %20 üzere görünse de siz ani güç gerektiren bir süreç yaptığınızda voltajı apansız kritik düzeyin altına düşer. Telefonun beyni de bataryayı ve kendini korumak için sistemi anında kapatır.
Bozuk batarya kalibrasyonu
Bazen sorun bataryanın kendisinde değil, onu yorumlayan yazılımdadır. Telefonun işletim sistemi, vakitle bataryanın gerçekte ne kadar dolu, ne kadar boş olduğu konusunad şaşırabilir. Bu duruma kalibrasyon bozukluğu denir.
Yazılım, bataryanın %20 dolu olduğunu zanneder lakin gerçekte bataryanın içindeki güç %2 düzeyindedir. Siz de bu yanlış bilgiye güvenerek telefonunuzu kullanmaya devam edersiniz ve birinci şiddetli süreçte telefon birdenbire kapanır.
Bonus bir meselemiz daha var: Soğuk havalar
Özellikle kış aylarında dışarıdayken telefonunuzun apansız kapandığını fark ettiniz mi? Soğuk hava, batarya içindeki kimyasal tepkileri yavaşlatır. Bu da bataryanın anlık olarak kâfi güç üretememesine neden olur. Şarjınız %30-40 bile olsa soğuk bir havada telefonunuz apansız kapanabilir.
Peki bu sıkıntıların tahlil yolları ne?
- Bataryanızı Kalibre Edin: Ayda bir defa telefonunuzun şarjını büsbütün bitirip kapanmasını bekleyin ve akabinde hiç kesintiye uğratmadan %100’e kadar şarj edin. Bu, yazılımın bataryanın hudutlarını tekrar öğrenmesine yardımcı olabilir.
- Aşırı Isı ve Soğuktan Koruyun: Telefonunuzu ne çok sıcak ne de çok soğuk ortamlarda bırakmamaya ihtimam gösterin.
- Gerçeği Kabul Edin: Şayet telefonunuz eskimeye başladıysa ve bu sorun sık sık yaşanıyorsa, muhtemelen bataryanız ömrünü tamamlamak üzeredir. En kalıcı tahlil, yetkili bir serviste bataryayı değiştirmek yahut yeni bir telefona geçmektir.
Telefonumun %20’de ansızın kapanmasını nasıl önleyebilirim?
Eğer kalibrasyon ve sıcaklık denetimi işe yaramıyorsa, bu durumun en yaygın sebebi fizikî olarak ömrünü tamamlamış bir bataryadır. En kesin ve kalıcı tahlil, bataryayı yenisiyle değiştirmektir.
Batarya kalibrasyonu nedir ve nitekim işe fayda mı?
Batarya kalibrasyonu, telefonun yazılımına bataryanın gerçek en az ve azamî düzeylerini tekrar öğretme sürecidir. Bilhassa yüzde göstergesindeki tutarsızlıkları gidermede işe yarayabilir lakin fizikî olarak yıpranmış ve kapasitesini kaybetmiş bir bataryayı sihirli bir formda canlandırmaz.
Telefonu gece boyunca şarjda bırakmak bataryaya ziyan verir mi?
Modern akıllı telefonlar, şarj %100’e ulaştığında güç alımını otomatik olarak kesen devrelere sahiptir. Bu yüzden direkt büyük bir ziyanı yoktur lakin uzmanlar, bir bataryanın en sağlıklı çalıştığı aralığın %20 ile %80 ortası olduğunu belirtir. Daima %100’de tutmak, bataryanın ömrünü teorik olarak bir ölçü kısaltabilir.
%1 şarjla telefonu kullanmaya devam etmek ziyanlı mıdır?
Telefon buna müsaade verse de bataryayı daima olarak büsbütün tüketmek (derin deşarj), Lityum-İyon bataryalar için pek de önerilen bir durum değildir. Bu durum, batarya kimyasını daha fazla gerilime sokarak genel ömrünü kısaltabilir. Mecbur kalmadıkça yapmamanız önerilir.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
