Otomobilinizle yolda giderken seken bir taşın yan camınıza çarpıp onu tuzla buz ettiğini hayal edin… Ya da bir hırsızlık olayında kırılmış bir araba camı görmüş de olabilirsiniz. Şayet fark ettiyseniz bu camlar evimizdeki bir bardak yahut tabak üzere büyük ve keskin parçalara ayrılmaz.
Bunun yerine neredeyse kum tanesi üzere binlerce küçük ve köşeleri daha küt parçacığa dağılır. Peki, hiç bu durumun sebebinin ne olduğunu merak etmiş miydiniz? Neden araba camları farklı bir biçimde kırılarak hayat kurtaran bir özelliğe sahip?
Otomobil camları neden tuzla buz olmuyor?
Bu durum aslında büsbütün şuurlu bir mühendislik mükemmeli ve büsbütün güvenliğiniz için bu türlü tasarlanıyor. Şayet araba camları da olağan camlar üzere kırılsaydı, bir kaza anında etrafa saçılacak büyük ve jilet üzere keskin cam kesimleri, şoför ve yolcular için ölümcül yaralanmalara sebep olabilirdi.
İşte bu sebeple araba üreticileri, can güvenliğini en üst düzeye çıkarmak için günümüzde de ismini sıklıkla duyduğumuz “temperli cam” ismi verilen özel bir cam çeşidi kullanıyor. Bu camın arkasındaki teknoloji, kırılma anında tehlikeyi en aza indirmeyi amaçlıyor.
İşin sırrı: Temperli cam
Otomobillerin yan ve art camlarının kum üzere dağılmasının ardındaki sihirli tahlil “temperleme” sürecidir. Temperli cam, olağan camın çok özel bir süreçten geçirilmesiyle elde edilir. Bu süreç genel olarak şöyledir:
- Aşırı Isıtma: Olağan cam, yaklaşık 650°C üzere çok yüksek bir sıcaklığa kadar ısıtılır. Bu sıcaklık, camın neredeyse erime noktasına yaklaştığı bir düzeydir.
- Ani Soğutma: Tam bu noktadayken, camın dış yüzeyine yüksek basınçlı hava apansız püskürtülür. Bu şok soğutma süreci, camın dış yüzeyinin iç kısmından çok daha süratli bir formda soğuyup sertleşmesini sağlar.
Bu ani soğutma, camın yüzeyinde muazzam bir basınç tansiyonu (dıştan içe gerçek bir sıkıştırma kuvveti) oluştururken, camın iç kısmı daha yavaş soğuduğu için tansiyon altında kalır (içten dışa yanlışsız bir çekme kuvveti). Dış yüzeyi adeta bir zırh üzere sıkışmış, iç kısmı ise gergin bir yay üzere hazırda bekleyen bir yapı oluşur.
İşte bu yüzden temperli cam, olağan bir cama nazaran darbelere karşı 4-5 kat daha sağlamdır fakat dayanıklılık sonunu aşan sert bir darbe aldığında, iç ve dış kısımdaki bu istikrarlı tansiyon anında bozulur. İçerideki gergin yapı bir anda kendini hür bırakır ve tüm camın saniyeler içinde binlerce küçük, künt kesime ayrılmasına neden olur. Bu modüllerin kenarları keskin olmadığı için önemli kesik riskini ortadan kaldırır.
Peki ya ön cam? O neden farklı?
Dikkatli bakarsanız ön camların kırıldığında yan camlar üzere dağılmadığını, bunun yerine örümcek ağı biçiminde çatlayarak tek modül halinde kaldığını görürsünüz. Bunun sebebi ise ön camlarda “lamine cam” kullanılmasıdır.
Lamine cam, iki cam katmanının ortasına PVB (Polivinil Butiral) ismi verilen şeffaf ve güçlü bir plastik sinema konularak üretilir. Bir darbe anında cam kırılsa bile, bu parçacıklar ortadaki yapışkan plastik katmana tutunur ve dağılmaz. Bu teknolojinin ise ön camda kullanılmasının iki hayati sebebi vardır:
- Yolcu Güvenliği: Kaza anında yolcuların araçtan fırlamasını mahzurlar.
- Dış Etkenler: Dışarıdan gelebilecek taş, kuş üzere objelerin içeri girmesini önler ve şoförün görüşünü büsbütün kaybetmemesini sağlar.
Temperli cam ile lamine cam ortasındaki temel fark nedir?
En temel fark kırılma formlarıdır. Temperli cam, kırıldığında inançlı küçük kesimlere ayrılır ve ekseriyetle yan/arka camlarda kullanılır. Lamine cam ise kırıldığında ortadaki plastik katman sayesinde dağılmaz, tek modül kalır ve çoklukla ön camlarda kullanılır.
Neden bütün araba camları lamine camdan yapılmıyor?
Bunun birkaç sebebi var. Birincisi maliyet. Lamine cam üretimi daha değerlidir. İkincisi ve daha değerlisi ise acil durum çıkışlarıdır. Bir kaza sonrası kapıların açılmadığı bir durumda, yan camların kolay kolay kırılarak bir kaçış yolu oluşturması gerekir. Lamine camı kırmak çok daha zordur.
Kırılan bir araba camı tamir edilebilir mi?
Temperli cam (yan/arka) kırıldığında büsbütün dağıldığı için tamiri mümkün değildir, kesinlikle değiştirilmesi gerekir. Lamine ön camlarda ise küçük taş izleri yahut kısa çatlaklar, özel dolgu materyalleriyle birden fazla vakit başarılı bir biçimde tamir edilebilir.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
