Genç okurlarımız bilmeyebilir, 90’ların başlarında, PlayStation denen canavar Türkiye’deki aslında ufak olan oyun pazarını işgal etmeden evvel, ülkenin dört bir yanında, pasajlardaki işportacılarda korsan olarak satılan, hepsinin ismine kolektif olarak “Atari” denen onlarca çeşit konsol satılırdı. Birden fazla vakit, bu aygıtların gerçek isimlerini bilmezdik bile. Vaktin başarılı konsollarının çiplerini kopyalayıp, üzerine Çin’den gelen plastik kılıfları geçirerek bizim üzere olayın aslını bilmeyen ailelere ucuza itelerlerdi. Şahsen ben, çocukluk yıllarımda oynadığım aygıtların asıl isimlerin “Atari” değil de, NES, Sega Master System falan olduğunu çok sonradan öğrenmiştim.
Bir yaşıma girdiğimde babamın meskene getirdiği tuhaf aygıt, her ne kadar o vakit farkına varmamış olsam da, ileriki hayatımın gidişatını büyük ölçüde belirleyen şey olacaktı. Gri plastik kasası, minimalist kumandası ve televizyona bağlanması için beni erken yaştan televizyonun art kısmındaki kablolarla dolu, dost canlısı olmayan alternatif kainatla tanıştıran aygıt, Nintendo Entertainment System, benim üzere kalın kafatası gövdesine 4 vücut büyük gelen, sakar bir veledin elinde uzun yaşamadı şüphesiz. Süratle sararan plastiği mağlubiyet içinde odamın köşesinde büyümekte olan elektronik aygıtlar yığınına dahil edilirken yaşadığım keder, lakin aylar sonra yerini dolduran, renkli düğmeli Üstün Nintendo ile unutulacaktı. Ve babamın o SNES’i aldığı dükkandaki adam, aygıtın yanında birkaç oyun da vermişti.
Ve işte Another World ile bu türlü tanıştım. Öbür türlü sanmıyorum oyun almaya gittiğimde başka oyunlar ortasından onu seçeceğimi. Lakin yollarımız kesişmişti işte ve artık, daha evvelkilere benzemeyen bir oyun oynayacaktım.
ANOTHER WORLD
|
Oyun başladığında karşıma çıkan, daha evvel bir oyunda hiç rastlamamış olduğum kalitedeki demo, o esnada oyunlarda alışılmış olandan o kadar farklıydı ki, neye uğradığımı şaşırdım. Bir müddetliğine, “acaba SNES için çizgi sinema oynatan kartuşlar da mı var” diye düşündüğümü çok düzgün hatırlıyorum. Lakin hayır, Another World yalnızca beni dünyasına çekmek için üşenmemiş, kıssanın öncesini hazırlayan atmosferik ve ürpertici bu kısa sineması hazırlamıştı. Bu karanlık, konuşmasız, ne olduğunu bilhassa o yaşlarda hiç anlayamadığım sinema bittiği üzere oyun başlamıştı, ve oyunun birinci anında benim, tahminimce benim üzere binlerce oyuncu üzere, yaptığım birinci şey ölmek oldu.
Evet, Dark Souls hayranları. Oyuncusunu vefatla adam eden oyunlar yeni bir konsept değil, ve elimde kumandayla, az evvel izlediğim ürpertici görüntünün tesiri daha geçmemişken, karakterimin bir deniz canavarı tarafından boğularak öldürülüşünü izleyen 2-3 yaşındaki ben bu fikirle çok sarsıcı bir biçimde tanışmıştım. Ancak kısa müddette o birinci dehşet dalgası geçti ve oyunla sarmaş dolaş çabaya başladık.
Another World, çıktığı anda bir klasik haline gelmiş, çok derin ve sempatik bir estetiği olan, algısal olarak varlıklı bir tecrübedir. Tavsiyem, yılların eskitemediği bu oyunu alın, tek başınıza bir gece, çerez niyetine de olsa oynayın. Aslında en fazla 3-4 saat sürüyor. Kendinden sonra gelen macera oyunlarını nasıl etkilediğini de görmüş olursunuz. Oyuncuyu çok hazırlıksız yakalayan, hem yaşattığı ıstırapla, hem de tattırdığı derin ve niyet öncesi, daha derinlerden hissettirdiği estetik, yoldaşlık ve uğraş hisleriye her ülkeden yahut yaştan oyuncunun şıp diye empati kurabileceği içeriğiyle Another World, vaktinin arcade yaklaşımına can barı yahut skor sayacı koymadan baş kaldıran, öbür bir gezegende geçen çok derecede insancıl bir oyun.
Bir sorunu çözmenin en kısa yolu, ölmektir Another World ile ilgili en kıymetli şey güç oluşu olsa gerek. Ama bu zorluk düşmanlarınızın zekasından, gereç kıtlığından, yahut reflekslerinizin yavaşlığından doğan, alışıldık bir oyun zorluğu değil. Bu zorluk, büsbütün bilinmeyenden doğan bir zorluk. Nerede olduğunuza, ne yaptığınıza, oradaki yaratıkların ne olduğuna yahut size ne yapacağına dair en ufak bir fikriniz olmadan, sadece hayatta kalmak üzere naifçe gezdiğiniz bu gezegen, sizi kısa müddette heyecanlı bir maceracıdan, somurtkan ve kimseye güvenmeyen bir savaşçıya çevirir. Daha oyunun birinci sahnesinde zati oyuncuların birden fazla hiçbir açıklama verilmeden vefata terkediliyor. Olağan oyun tasarımcılarına sorsanız, bunun affedilmez bir günah olduğunu söyler, sizi odadan sopalarla kovalarlar. Lakin Another World bunu utanmadan yapıyor ve bunu daha da başarılı uygulayamazdı. Yabancı ve her tarafıyla sizi öldürmek isteyen bir gezegenle tanıştırılmanız için bundan yeterli bir yol olamazdı.
Ve hakikaten de gezegen sizi öldürmek için her şeyini veriyor. Yırtıcı hayvanlar, başınıza yıkılan mağaralar, ne istedikleri belirli olmayan uzaylılar, tuzaklar ve gibisi bir sürü şey. Tünelin sonunda gördüğünüz her ışık, aslında üzerinize yanlışsız süratle gelen trenin ışıkları üzere; umuda gerçek açık kollarla her koşuşunuz hüsranla bitiyor. Bu, şuurlu yapılmış bir şey. Çünkü Another World’ün temelindeki kural, oyuncunun ölmesinin, ilerleme için elzem bir element olduğu fikri. Bu oyunu birinci oynayışında, baştan sonra ölmeden bitiren kimse olduğunu düşünmüyorum. Çünkü dediğim üzere, bu oyun yetenek yahut refleks işi değil; başınıza gelen felaketleri ezberleyip, onlara nazaran hareket etme işi. Aslında bu manada, aklıma sıkıcı bir uçak seyahati esnasında izlediğim Edge of Tomorrow’u getiriyor. Öleceksiniz, lakin bu sorun değil, zira ilerlemenin anahtarı, gözü pek olmak ve bol bol ölmek. |
Önemli olan iç güzellik Oyunun size yaşattığı sıkıntı esnasında devam etmenizi sağlayan faktörlerden değerli bir tanesi de estetik. Another World’ün inanılmaz başarılı bir atmosferi var, ve üzerine çok düşünmüş olmama karşın tam olarak sırrının ne olduğuna parmak basamıyorum. Another World’de gördüğünüz her yeni şey, sizi bir dakika durup, “vay canına” dedirtecek cinsten. Halbuki kağıt üzerinde hapishaneleri, dokungaçlı yaratıkları falan hepimiz gördük daha evvel. Lakin bu oyunda gördüğünüzde, güya kendiniz bu duruma düşmüş üzere, bir duruyorsunuz, ortalığa bakasınız geliyor. Burada tutturulan görsel biçimin da parmağı var diye düşünüyorum. Oyunun kendine has, minimalist görselleri, oyun dünyasıyla ilgili bilmeniz gereken her şeyi, size son derece tesirli bir biçimde anlatabilmesiyle öne çıkan bir biçimde. Kıssayı pek kolay ve çıplak bir biçimde, lisan kullanmadan anlatıyor oyun. Anlamadığınız hiçbir şey kalmıyor. Büsbütün yabancı bir dünyayı, hiç kelam kullanmadan bu kadar net bir biçimde anlatabilmesi, atmosferini çok başarılı bir biçimde işlemesi sayesinde mümkün oluyor. Burada adeta, sessiz sinema kategorisinin görüntü oyunu dünyasındaki karşılığını görüyoruz. |
Geçmişi Canlı Tutmanın Önemi Eski oyunlarla ilgili en büyük kahırlardan biri, şey… eski olmaları. Another World, sonuçta 23 yıllık bir oyun (Gerçi bir saniye. Ben de 23 yaşındayım. O vakit bu oyuna “eski” demeyelim de, işte, “olgun” falan diyelim). Ne vakit bu kadar olgun bir oyunu oynamaya kalksanız, tipik kahırlarla yüzleşirsiniz: oyunu bulamazsınız, bulsanız sisteminizde çalıştıramazsınız, çalışsa denetimleri bozuk olur, yahut görselleri çok makûs gelir. İşte bu noktada, övmeye doyamadığım, evvelce gelen yapıtları alıp, her vakit şimdiki tutan, oyun dünyasının tarihçileri diyebileceğimiz beşerler devreye giriyor. Zira Another World, yıllar boyunca sevenleri tarafından çok âlâ bakılmış bir oyun. An itibariyle oyunu bütün tanınan platformlarda oynayabildiğiniz üzere, en eski platformlar için de bulunabiliyor, ortalardaki, Symbian üzere unutulmuş platformlar için de. Yeni platformlar için geliştirilen versiyonlarında ise takdir edilecek bir istikamette gidilmiş: Eski grafikler motamot korunarak yine çizilmiş, görsel olarak hiçbir fark yok. Şu anda istediğiniz platformda oyunu alıp, kendiniz de deneyebilirsiniz. |
Neden Efsane Oldu?
Yalnızlık Öbür Bir Gezegen Üzere Olduğunda
Another World için yapılabikecek makul bir yorum, vaktine nazaran öteki bir dünyadan geldiğidir. Üretimci Eric Chaci’nin 1989’da tek başına yaratmaya başladığı oyun, vaktinin sistematik çalışma tertipli şirket oyunlarına kıyasla çok daha özgür akışlı bir proje olmuştur. Yola çıkarken başında sabit bir fikir olmayan, projede ilerledikçe oyunu organik bir halde geliştiren Chaci, kendi sevdiği yapıtlardan ilham alarak, zihninin tabiatını inceleyen bir biçimde ilerlemiş öyküde. Projeyi geliştirmek ismine 2 yıl boyunca kendini büsbütün izole edip, ailesi ve arkadaşlarıyla neredeyse hiç görüşmediği için de kendini oyuna büsbütün vermiştir, ve bu sayede oyun kendi içinde çok derecede dengeli bir atmosfer içerir. Proje, sonlarına hakikat düzgünce büyümüş, nihayetinde büyük şirketlerle işbirliği yapmasına gitmiştir. Bu geliştirme sürecinde yaşanan bir sürü komik ve değişik olay, hem Chaci’nin internette de yayınladığı geliştirme günlüğünde, hem mevzuyu ele alan sayısız internet sitesinde bulunabilir.
Arkadaşlığın Lisanı Yok
Bazı oyun karakterleri gelir ve geçer, kimileri unutulmaz. Unutulmayan oyun karakterleri ortasında en değişiklerinden biri de, Another World’de karşımıza çıkan isimsiz uzaylı olabilir. Oyunun ikinci kısmında karşımıza çıkan ve oyun boyunca birebir lisandan tek söz bile konuşamadığımız beşerden biraz daha büyük boyutlu, gri derili, iri yapılı bu uzaylı, ismini dahi bilmememize karşın bizimle bir halde bağlantı kurmayı ve kendini sevdirmeyi başarır. Onunla bir türlü denk getirip de başımıza bir şeyler gelmeden yan yana duramayız, lakin karşımıza her çıkışı sevindiricidir, bir tehlikeyle yüzleşmesi korkutucudur. Bence oyun üretimcileri oturup, düşünmeliler; tek söz dahi etmeyen bu yaratık, nasıl oldu da bu türlü sevildi diye. Tahminen işte o vakit adam üzere akılda kalıcı yardımcı karakterler görmeye başlarız oyunlarda.
Orijinal Teknoloji
Erkekliğin yüzde doksanı kaçmaktır derler. Another World de bu gerçeği doğrular niteliktedir, ancak size sistemle savaşmanız için bir tek imkan sağlamaktan çekinmez: çok emelli bir lazer silahı. Bu silah, ismi üstünde, lazer atabilmektedir- burasını anlamak için medyum olmaya gerek yok. Ama silahın devrinin oyunlarına kıyasla akılda kalıcı oluşu, son derece kolay ve gerekli işlevleri bünyesinde barındırabilen ve çok yaratıcı formlarda kullanılabilen, minimalist bir alet olmasıdır. Vurduğu canlıları anında kül yığınına çevirebilmesinin yanında, silah tetiğe basılı tutulup bırakıldığında, kullanıcının önünde süreksiz bir güç kalkanı oluşturabilmektedir. Tetiğe basılı tutulan müddet uzadıkça, güç kalkanının dayanıklılığı da artar. Bu özellik, oyunun dizaynını çok heyecanlı yerlere götürmüştür. Sık sık, “şu an ateş mi etmeliyim, yoksa tetiğe basılı tutup bir kalkan mı oluşturmalıyım” tasası içinde, düşman lazerleri altında ikilemde kalırsınız. Sonra da düşünürken öldürülürsünüz.
Temiz Bir Ekran
Dediğim üzere Another World, aslında klasik görüntü oyunu elementleriyle öne çıkan bir oyun değil. Devrinin oyunları güçlendirmeler, puanlar, ek karakterler ve çeşitli silahlar içerirken, Another World’ün ekranı tertemizdir, üzerinde hiç bir derece, puan, sayaç göremezsiniz. Oyunun her anı bir ekran imajı yahut bir tablo üzere karşınızdadır, bilmeniz gereken her şeyi de etrafınızdaki dünya size söyler aslında. Bu da aslında üretimci Eric Chaci’nin oyun dizaynına yaklaşımı hakkında gereğince şey söylüyor: Oyunlar sizi içine alan bir tecrübe olmalı. Oyuncuyla tecrübe ortasına puanlar, ölçüler, göstergeler koyduğunuzda ortaya bir perde çekmiş, ve oyuncunun tecrübenin içine girmesini zorlaştırmış oluyorsunuz.Another World’de puan sayacı varsa o da tektir; 0 yahut 1 biçiminde olabilir: Ya yaşıyorsunuzdur, ya ölüsünüzdür.
Açılış Müziği Kavgası
Oyunun bitmesine yakın, oyunun yayıncısı Interplay, oyunun giriş müziğini değiştirmek isteyince, Chaci bu karara kesin olarak karşı çıktı. Interplay de itiraz edince, Chaci, Interplay ofislerine üzerinde “orijinal giriş müziğini değiştirmeyin” kazan bir faksı sonsuza kadar basılacak biçimde gönderdi. Interplay ofisleri, avukatlar devreye girene ve Interplay, müziği değiştirmemeye karar verene kadar Chaci’nin fakslarıyla doldu.
Gizemli Hikaye
DOyunun öyküsü de büyük meraka sebep olmuş, internette bu diyarın ayrıntıları hakkında uzun uzun yazılıp çizilmiştir. Karakterimizin neden gecenin bir vaktinde bilinmeyen bir üste tek başına çalıştığı, yarattığı portal aygıtını ne gayeyle kullanmayı tasarladığı, gittiği dünyanın nerede olduğu, orada bulduğumuz uygarlığın nasıl bir sistem olduğuna dair kapsamlı teoriler okumak mümkün. İşin hoş yanı, bu alanlarla ilgili oyunun kendisi bize açık açık olmasa da, bir fikir verecek kadar izlenim veriyor. Yalnızca ayrıntılar hakkında emin olamıyorsunuz. Esasen bu da, yabancı bir gezegende bulunup, olayları anlayamama durumunun oyuncuya en harika yansıması.
Daha Da Diğer Dünyalar
Another World’ün muvaffakiyetinden sonra Interplay, oyunu devam ettirip bir seriye dönüştürmek istedi, ancak Chaci oyunun sonunu şuurlu olarak kuşkulu biçimde bıraktığını, ve kıssayı gizemi içinde kapatmak istediğini söyleyerek projelere katılmadı. Bunun üzerine Interplay’in ana şirketi Delphine Software, 1994 yılında Chaci’nin iştiraki olmadan, serinin ikinci oyunu Heart of The Alien için çalışmalara başladı. Chaci, proje için fikirleri sorulduğunda, oyunu uzaylıların bakış açısından yine tasarlamanın akla yatkın olabileceğini söyledi, lakin Delphine bunu yanlış anlamış olacak ki, birinci oyunun devamını bahis alan ve ana karakter Lester’ın uzaylı arkadaşının gözünden anlatılan bir oyun yaptı. Bu ikinci oyun güzel notlar almış olmasına karşın, Chaci yapımcının öyküyü devam ettirmesine ve birinci oyundaki temalardan kimilerinin kaybolduğunu düşündüğüne değinerek, öyküyü birinci oyunun devamı olarak kabul etmediğini söyledi.
Şöhretli Kuzen
Another World’ü herkes bilmeyebilir, ancak Chaci’nin ikinci oyun projesi olan Heart of Darkness’ın ismini birden fazla kişi tanıyacaktır. PlayStation ve PC için 1998 tarihinde çıkan oyun, Another World ile neredeyse tıpkı formül üzerinden giden çok takdir görmüş bir öykü. Bu kez tek başına değil, bir takımla çalışan Chaci, birinci oyununda kullandığı “acımasız ve yabancı bir dünyaya giden şaşkın ana karakter” konseptini daha rafine halde işlemiş, üretim süreci boyunca tekrar uğraşlar vererek, 1992 yılında başladığı projeyi 98’de güç bela çıkarmasına karşın başarılı olmuştur. Heart of Darkness’ın bu başarısı da, Another World’den habersiz bir sürü oyuncuyu, Chaci’nin birinci göz ağrını keşfetmeleri için motive etmiş, birinci oyunun muvaffakiyetini daha uzun ömürlü hale getirmiştir.
Not: Bu yazı daha evvel Oyungezer mecmuasının Ocak 2015 (#87) sayısında yayınlanmıştır. Yazan: Erim Bilgin
Tüm Son Jeton yazılarımıza şuradan ulaşabilirsiniz.
