Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Proba-3 vazifesi kapsamında uzayda yapay bir güneş tutulması gerçekleştirdi. Misyonda kullanılan iki küçük uydu, milimetrik hassasiyetle hizalanarak altı saate kadar sürebilen bir tutulma oluşturdu. Bu gelişme, Güneş’in dış atmosferi olan koronanın daha evvel mümkün olmayan detaylarla incelenmesini sağladı.
ESA, uzayda yapay güneş tutulması gerçekleştirdi
2024 yılında fırlatılan ve 200 milyon avroya mal olan Proba-3 vazifesi, Güneş müşahedelerinde karşılaşılan en büyük sınırlamalardan birine tahlil getirmeyi amaçlıyordu. Doğal güneş tutulmaları Dünya’dan yaklaşık 18 ayda bir izlenebiliyor ve sırf birkaç dakika sürüyor. Bu kısa mühlet, koronanın yapısını, sıcaklık dalgalanmalarını ve güneş rüzgarlarını incelemek isteyen araştırmacılar için önemli bir kısıtlama oluşturuyordu. Proba-3 ile bu sorun, yörüngede denetimli formda yapay tutulmalar yaratarak aşıldı.
Görev, “Occulter” ve “Coronagraph” isimli iki uydudan oluşuyor. Yaklaşık çamaşır makinesi büyüklüğünde olan bu uydular, Dünya etrafında hayli eliptik bir yörünge izliyor. Ortalarındaki 150 metrelik arayı sırf bir milimetre sapmayla koruyarak hareket ediyorlar. Tutulma, Occulter uydusunun başka uydu üzerine 8 santimetrelik bir gölge düşürmesiyle meydana geliyor.
Bu gölge, Coronagraph uydusunun sahip olduğu 5 santimetrelik görüntüleme açıklığına tam olarak denk geliyor. Bu sayede, gözleme olağanda karışan Güneş ışığının parazitleri engelleniyor ve korona sadece makul dalga uzunluklarında, yüksek netlikte görüntülenebiliyor.
Proba-3’ün en dikkat çeken istikametlerinden biri, bu yapay tutulmayı her 19,6 saatlik yörünge tipinde yaklaşık altı saat boyunca sürdürebilmesi. Bu mühlet, doğal tutulmalarla kıyaslandığında harika uzun bir müşahede penceresi sunuyor.
Güneş’in manyetik alanıyla bağlı olarak ortaya çıkan koronal kütle atımları, Güneş rüzgarları ve sıcaklık dalgalanmaları üzere dinamik süreçlerin kesintisiz halde izlenmesi mümkün hale geliyor.
Bu datalar, sadece Güneş fiziği alanında değil, tıpkı vakitte Dünya’daki teknolojik altyapılar için de kritik kıymet taşıyor. Bilhassa irtibat sistemleri ve elektrik şebekeleri üzerinde tesirli olabilen Güneş kaynaklı olayların daha güzel modellenmesi ve evvelden kestirim edilebilmesi için geliştirilen simülasyonların doğruluk hissesi artıyor.
Bilim insanları, elde edilen müşahedelerle bilgisayar modellerini güncelleyerek dijital tutulmalar üzerinden erken ikaz sistemleri üzerinde çalışmayı sürdürüyor. Pekala siz bu husus hakkında ne düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi aşağıdaki yorumlar kısmından bizimle paylaşabilirsiniz.
