Yapay zekâ teknolojileri dünya genelinde ekonomileri şekillendirmeye başlarken, Türkiye açısından da değerli bir fırsat periyodu doğuyor. Hem özel kesimin verimliliğini artırma hem de kamu hizmetlerinde dijitalleşmeyi derinleştirme potansiyeliyle yapay zekâ, ülke iktisadına değerli katkılar sunabilir. Lakin bu katkının gerçekleşebilmesi için stratejik yatırımların, regülasyonların ve insan kaynağının eş vakitli olarak geliştirilmesi gerekiyor.
Türkiye Yapay Zekâ İnisiyatifi (TRAI) tarafından yayımlanan 2025 Çalıştay Raporu, bu dönüşüm sürecinin yol haritasını gözler önüne seriyor. Raporda yerli yapay zekâ teşebbüslerinden kamuya yönelik kullanım alanlarına kadar pek çok başlık altında Türkiye’nin mevcut durumu tahlil edilirken, iktisada katkı potansiyeli de sayısal datalarla ortaya konulmuş durumda.
GSYİH’ya Katkı ve Kamu Tasarrufu
Yapay zekâ teknolojilerinin Türkiye iktisadına direkt katkısı, Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) seviyesinde yıllık yaklaşık %1 artış potansiyeliyle bedellendiriliyor. Bu oran, dijitalleşmenin yalnızca özel bölüme değil, tıpkı vakitte kamu kaynaklarının daha faal kullanımına da olan tesirini gösteriyor. Yapay zekâ dayanaklı sistemlerin sıhhat, eğitim, vergi kontrolü ve toplumsal hizmetler üzere alanlarda kullanılmasıyla, yılda 4 ila 5 milyar dolar ortasında tasarruf sağlanabileceği iddia ediliyor.
Yapay zekâ Girişimcilik ve Ölçeklenme Sorunu
Türkiye’de faaliyet gösteren 400’ün üzerindeki yerli yapay zekâ teşebbüsü, toplamda milyar dolarlık potansiyele sahip olsa da şimdi bu potansiyelin tamamı hayata geçmiş değil. En büyük pürüzlerin başında yatırım eksikliği, ölçeklenme zorluğu ve milletlerarası pazarlara açılma konusunda yaşanan kasvetler geliyor. Bu noktada kamu alım sistemlerinin yapay zekâ teşebbüslerini destekleyecek halde düzenlenmesi, bilgi erişiminin kolaylaştırılması ve düzenleyici çerçevelerin esnetilmesi kritik kıymet taşıyor.
İşgücü ve Eğitim Politikaları
Yapay zekânın iktisada katkısının sürdürülebilir olması, işgücü piyasasında da dönüşüm gerektiriyor. Çünkü bu teknolojiler birtakım meslekleri büsbütün ortadan kaldırmıyor, fakat vazife tariflerini yine şekillendiriyor. Analitik düşünme, sorun çözme, empati ve yaratıcılık üzere yetkinliklerin bedelinin giderek arttığı günümüzde, eğitim sisteminin bu marifetleri geliştirecek halde tekrar yapılandırılması kritik bir gereklilik hâline geliyor. Birebir vakitte mevcut işgücünün yine eğitilmesini sağlayacak maharet geliştirme programları da ekonomik verimlilik açısından kritik rol oynayacak.
Agentic AI ile Kurumsal Dönüşüm
Türkiye’de şimdi yaygınlaşmamış olsa da, memleketler arası alanda giderek daha fazla dikkat çeken Agentic AI, yani otonom yapay zekâ sistemleri, iş yapma modellerinde radikal dönüşümlere yol açabilecek potansiyele sahip. Bu sistemler karar alma, uygulama ve data tahlilinde insan müdahalesine muhtaçlık duymadan çalışabildiği için işletmelerin operasyonel verimliliğini artırabilir. Türkiye’de bu teknolojinin benimsenmesi hâlinde hem KOBİ’ler hem de büyük ölçekli şirketler için yeni rekabet avantajları doğabilir.
Etik Unsurlar ve Toplumsal Etki
Ekonomik kazanımların yanında, yapay zekânın etik hudutlar içinde kullanımı da büyük kıymet taşıyor. Algoritmalardaki önyargı riski, data güvenliği, zımnilik ihlalleri ve şeffaflık üzere bahisler, yalnızca teknik değil birebir vakitte toplumsal ve hukuksal düzenlemeleri de gerektiriyor. Türkiye’nin bu süreçte global standartlara uyumlu, net ve bağlayıcı bir etik çerçeve belirlemesi, teknolojinin ekonomik yararını artırırken toplumsal inancı de pekiştirebilir.
Yapay Zekâ ile Ekonomik Sıçrama Mümkün mü?
Tüm bilgiler ve tahliller, Türkiye’nin yapay zekâyı stratejik bir ekonomik kaldıraç olarak kullanabileceğini gösteriyor. Lakin bu maksadın gerçekleşmesi için teknoloji yatırımlarının yanı sıra regülasyon, etik standartlar, eğitim ve kamu-özel bölüm iş birliklerinin de uyumlu biçimde ilerlemesi gerekiyor. Yapay zekâ takviyeli bir iktisat vizyonu; istihdamda dönüşüm, girişimcilikte ivme ve kamuda maliyet avantajı ile somut sonuçlar verebilir.
