Akdeniz’de ıssız ve muhafaza altındaki bir adada yapılan bilimsel araştırma, mikroplastik kirliliği konusunda yeni ve korkutucu sonuçlar ortaya koydu. İspanya kıyılarından yaklaşık 50 kilometre açıkta yer alan Columbretes Adaları deniz rezervinde yürütülen çalışmada, bilim insanları Akdeniz’de şimdiye kadar kaydedilen en yüksek mikroplastik yoğunluklarından birini tespit etti.
Araştırmanın yapıldığı bölge, volkanik yapısıyla bilinen Illa Grossa adası. Bu ada sadece izole bir pozisyonda bulunmakla kalmıyor; birebir vakitte Akdeniz’de resif oluşturan tek taş mercan çeşidi olan Cladocora caespitosa, ya da halk ortasında bilinen ismiyle yastık mercanı için de kıymetli bir ömür alanı. Bu mercan çeşidi, su altında üç boyutlu yapılar oluşturarak balıklardan omurgasızlara kadar pek çok deniz canlısı için kritik bir ekosistem sağlıyor.
Ancak yapılan son araştırma, bu hassas hayat alanlarının önemli bir tehditle karşı karşıya olduğunu gösteriyor.
Bilim insanları, Illa Grossa etrafındaki beş farklı noktadan aldıkları deniz tabanı tortusu örneklerinin tamamında mikroplastik tespit etti. En ağır örneklerde, bir kilogram tortu içinde 6.000’i aşkın mikroplastik parçacığı bulundu. Bu sayı, sadece bölge için değil, tüm Akdeniz genelinde şimdiye kadar gözlemlenen en yüksek bedellerden biri.
Araştırmaya katılan Torre de la Sal Su Eserleri Enstitüsü’nden Dr. Diego Kersting, “Tüm örneklerde mikroplastik vardı ve en yüksek yoğunluklar direkt mercan yapılarının içine gömülü tortularda ölçüldü. Bu, daha evvel Batı Akdeniz’de görülen kıymetlerin çok üzerinde” dedi.
Elde edilen parçacıklar ortasında en sık rastlanan plastik çeşitleri; içecek şişelerinde ve ambalajlarda yaygın olarak kullanılan polietilen (%28), PET yani polietilen tereftalat (%25) ve polistiren (%19) oldu. Ayrıyeten, araba lastiği aşınması ve sanayi kaynaklı süreçlerden geldiği düşünülen mikro-kauçuklar da yüksek oranda (%16) tespit edildi.
Mercanlar mikroplastikleri yutuyor
Araştırmanın en korku verici bulgularından biri ise parçacık boyutlarıyla ilgili. Mikroplastiklerin %90’ından fazlasının 250 mikrometreden küçük olduğu belirtildi. Bu büyüklük, parçacıkların mercanlar tarafından direkt yutulabilecek boyutta olduğunu gösteriyor.
Helmholtz Center Hereon’dan Dr. Daniel Pröfrock, “Bu parçacıkların birden fazla, mercanlar tarafından alınabilecek kadar küçük. Münasebetiyle biyolojik etkileşim riskleri hayli yüksek” açıklamasında bulundu. Tıpkı kurumdan Dr. Lars Hildebrandt ise “Bazı plastik çeşitleri, bilhassa de poliüretan üzere hususlar, kimyasal yapıları nedeniyle deniz canlıları için daha da ziyanlı olabilir” dedi.
Akdeniz, yarı kapalı yapısı, zayıf su sirkülasyonu ve etrafındaki ağır nüfus nedeniyle zati plastik kirliliğine açık bir deniz. Fakat Illa Grossa etrafında tespit edilen düzeyler, bölgesel ortalamanın da epey üzerinde.
Bunun en önemli nedeni, adanın pozisyonu ve coğrafik yapısı. Körfez halinde olan ve kuzeydoğuya bakan Illa Grossa, Batı Akdeniz’deki ana deniz akıntısı olan Kuzey Akıntısı’nın taşıdığı yüzen atıklar için doğal bir tuzak fonksiyonu görüyor. İspanya, Güney Fransa ve Kuzey İtalya üzere ağır nüfuslu kıyı bölgelerinden gelen plastik atıklar, bu körfeze ulaşarak burada birikiyor.
Koruma alanları da risk altında
Çalışmanın başyazarı, Kiel Üniversitesi’nden Jeobilimci Dr. Lars Reuning, “Elde ettiğimiz bilgiler, sadece mikroplastiklerin yaygınlığını değil, muhafaza altındaki alanların bile bu kirlilikten önemli biçimde etkilendiğini ortaya koyuyor” dedi ve devam etti: “Özellikle mercan üzere hassas cinsler açısından bu düzeyler büyük bir tehlike oluşturuyor.”
Araştırmacılar, bu sonuçların sadece bir etraf sorunu değil, birebir vakitte global plastik emisyonlarını azaltma gereksinimini gösteren bir ikaz olduğunu belirtiyor. Ayrıyeten bu tıp çalışmaların yaygınlaştırılması ve mikroplastiklerin ekosistem üzerindeki tesirlerinin daha kapsamlı biçimde araştırılması gerektiğine dikkat çekiliyor.
Çalışma, çevresel kirlilik hususlarını ele alan Marine Pollution Bulletin mecmuasında yayımlandı.
