Çin, tarihi bir muvaffakiyete imza atarak dünya yörüngesinde birinci defe yakıt ikmali gerçekleştirdi. South China Morning Post’un haberine nazaran, bu misyon sırasında iki Çin uydusu jeostatik yörüngede kenetlendi ve biri başkasına yakıt ikmali yaptı. Çin’in uzay ajansı operasyonun muvaffakiyetle tamamlandığını şimdi resmi olarak doğrulamamış olsa da, bir Amerikan uzay müşahede şirketi, iki uydunun birbirine yaklaştığını tespit etti.
Yakıt ikmal teknolojileri, hem insansız hem de beşerli uzay vazifeleri için kıymetli bir gelişme olarak görülüyor. Mürettebatlı roketler, yörüngeye ulaşmak için yakıtlarının büyük kısmını harcadığından, daha derin uzay misyonları için bu cins karmaşık yakıt transfer operasyonlarına muhtaçlık duyulacak.
Shijian-21 ve Shijian-25 uydularıyla gerçekleştirildi
ABD merkezli durumsal farkındalık yazılım şirketi COMSPOC, 2-6 Temmuz tarihleri ortasında Çin’in Shijian-21 ve Shijian-25 uydularının optik sensör bilgilerinde birleşmiş göründüğünü duyurdu. Şirket, bu uzun süren yakın hareketler nedeniyle, iki uydunun kenetlenmiş olabileceğini belirtti.
COMSPOC, Haziran ve Temmuz aylarında her iki uydunun jeosenkron yörüngede bir dizi yakın geçiş gerçekleştirdiğini gözlemledi. Bu geçişlerin birincisi 13 Haziran’da yaşandı. Shijian-25 ve Shijian-21, o gün 1 kilometre kadar yaklaştı ve yaklaşık 90 dakika bu pozisyonda kaldı. Bu sırada, ABD’ye ilişkin iki gözetleme uydusu (USA 270 ve USA 271) Çin uydularının iki yanına konuşlanmış durumdaydı.
İsviçreli uzay nezaret firması s2a systems’in optik görüntüleme bilgilerine nazaran, iki Çin uydusu 30 Haziran’da bir öbür yakın geçiş daha gerçekleştirdi. Bu esnada her iki uydu da ekvatorun yaklaşık 35.786 kilometre üzerindeki yörüngede bulunuyordu.
s2a systems, 2 Temmuz’daki açıklamasında “Dün ortalarındaki ara sabit kalmışken, bugün yine yaklaştılar ve saat 11:00 UTC prestijiyle (Pekin saatiyle 19:00) artık aygıtlarımızla birbirlerinden ayırt edilemiyorlar” dedi.
Yörüngede yakıt ikmali neden kıymetli?
Shijan-25 bu yılın Ocak ayında fırlatılırken, Shijian-21 2021’den beri uzayda bulunuyor. Şanghay Uzay Uçuş Teknolojisi Akademisi, Shijan-25 uydularını yörüngede yakıt ikmal kabiliyetlerinin yanı sıra bir uydunun ömrünü uzatabilecek operasyonları test etmek için tasarladı.
2022 yılında Shijian-21, karmaşık bir yörünge operasyonunda vazife aldı. O yıl, artık kullanılmayan bir Çin navigasyon uydusu olan Beidou-2 G2 ile kenetlendi. Shijan-21 daha sonra uyduyu GEO üzerindeki bir “mezarlık yörüngesine” taşıdı. Bu süreçte Shijian-21’in büyük ölçüde yakıt tükettiği biliniyor. Artık ise, bu uydu Shijian-25 tarafından muvaffakiyetle yine yakıtla doldurulmuş olabilir.
Dünyanın önde gelen uzay güçleri, yörüngede yakıt ikmali teknolojisini hem uydu operasyonları hem de beşerli derin uzay misyonları için kritik görüyor. Örneğin SpaceX’in Starship programı, Mars’a insan göndermeyi hedefliyor ve bunun için yörüngede yakıt ikmali yapılması gerekiyor. ABD’nin gibisi bir teknolojiyi 2026 yılında deneyeceği belirtiliyor.
