Henüz cihanın öteki bir yerinde hayat olup olmadığını kesin olarak bilmiyor olsak da, 2019 yılında Ay’da yaşanan şanssız bir iniş, gezegenimizden bir hayat formunun uydumuzda varlığını sürdürdüğünü ortaya koydu.
Şubat 2019’da İsrailli sivil toplum kuruluşu SpaceIL, İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii (IAI) ile işbirliği yaparak Beresheet isimli uzay aracını fırlattı. Bu iştirakin maksadı, Ay’a iniş yapan birinci özel fonlu araç olmak ve İsrail’in birinci Ay vazifesini gerçekleştirmekti. Proje, yalnızca bu argümanlı maksatlarıyla değil, taşıdığı özel kargoyla da bilim dünyasında büyük heyecan yaratmıştı. Beresheet’in içinde, Arch Mission Foundation tarafından “insanlığın yedek planı” olarak tanımlanan, 100 gram tartısında, Arch Lunar Library (Büyük Ay Kütüphanesi) ismi verilen bir nanoteknoloji aygıtı bulunuyordu.
Bu dijital arşiv, insan uygarlığının kapsamlı bir kaydını içeriyordu. İnce nikel diskler üzerine kazınmış 30 milyon sayfadan fazla metin ve görsel gereç ortasında, İngilizce Wikipedia’nın anlık imajları, insanlık tarihi ve bilimiyle ilgili temel kitaplar, lisan eğitimi malzemeleri, sözlükler ve çocuk çizimleri üzere çeşitli bilgiler yer alıyordu. Lakin kütüphanenin tahminen de en dikkat alımlı içeriği biyolojik örneklerdi. Yaklaşık 100 milyon insan hücresi ve binlerce susuz bırakılmış tardigrad, yani bilinen ismiyle su ayısı, reçine içinde özel bir vakit kapsülünde bu kütüphaneye dahil edilmişti.
Bu sempatik ve inanılmaz derecede dirençli mikroorganizmalar, gezegenimizin çabucak her köşesinde bulunuyor. Fakat Beresheet’in inişi planlandığı üzere gitmedi. 11 Nisan 2019’da uzay aracının motorunda önemli bir arıza meydana geldi ve Ay yüzeyine çakıldı. Araç büsbütün parçalansa da, arşiv kapsülünün kazadan sağ kurtulduğu düşünülüyor. Diğer bir deyişle, Ay’ın yüzeyinde hala Dünya’dan gelen en güçlü canlılardan biri olan tardigradlar bulunuyor olabilir.
Tardigradların inanılmaz direnci ve Panspermia teorisi
Tardigradların dayanıklılığı nitekim inanılmaz. Bu canlıların -272°C ile 150°C ortasındaki sıcaklıklara dayanabildikleri biliniyor. Ayrıyeten yüksek radyasyon düzeylerine karşı da dirençliler ve uzun mühlet susuz kalarak hayatta kalabiliyorlar. Hatta kimi bilim insanları, bu canlıların insanlıktan bile daha uzun mühlet hayatta kalabileceğini ve gezegenimizin 10 milyar yıl sonraki sonuna kadar varlıklarını sürdürebileceğini öne sürüyorlar.
Araştırmacılar, 2021 yılında yapılan bir çalışmayla, bu küçük organizmaların bir göktaşıyla uzayda seyahat edip edemeyeceğini test etmek istedi. Bu fikir, ömrün kökenine dair öne sürülen panspermia teorisine, yani mikroorganizmaların göktaşları aracılığıyla Dünya’ya ulaşmış olabileceği kanısına dayanıyordu. Bilim insanları bu mümkünlüğü test etmek için tardigradları dondurulmuş naylon mermilerin içine yerleştirip bir silahla fırlattılar. Bu deney sırasında tardigradlar doğal olarak “uyku” moduna geçti.
Deneyin sonuçları karmaşıktı. Araştırmacılar, tardigradların saniyede 0,9 kilometreye kadar olan çarpma suratlarına (yaklaşık 1,14 gigapaskal basınca) dayanabildiğini keşfetti. Bu basınç, sentetik elmas üretimi ve metal şekillendirme üzere endüstriyel süreçlerde kullanılan basınca muadil. Lakin, bu eşiğin üzerindeki çarpma suratlarında tardigradlar hayatta kalamadı. Ne yazık ki, birden fazla göktaşı çarpması bu eşiği aştığı için bu sonuç panspermia teorisi açısından pek umut verici görülmüyor. Tekrar de bu test, tardigradların beşerler için ölümcül olacak şartlarda bile hayatta kalabildiğini kanıtlamış oldu.
Ay’daki Tardigradların geleceği
Peki tüm bunlar, Ay’daki tardigradlar için ne manaya geliyor? Şu an için kesin bir şey söylemek sıkıntı. Ay, bu mikro canlıların yaşayıp üreyebileceği bir ortam değil. Yani gelecekte Ay’da yosunları seven tardigrad kolonileriyle karşılaşmayacağız. Lakin, şayet kaza yapan kapsül Ay yüzeyinden geri alınabilir ve Dünya’ya getirilebilirse, kazadan sağ kurtulmuş örneklerin tekrar canlandırılması mümkün olabilir.
Elbette bu, son derece deneysel ve belgisiz bir mümkünlük. Ayrıyeten, bu türlü bir çalışma için öncelikle kapsülün Ay’daki enkazdan bulunup kurtarılması gerekiyor ki bu bile başlı başına büyük bir vazife olacaktır.
