Dünya, durağan ve sabit bir gezegen üzere görünebilir. Fakat aslında gezegenimizin kabuğu, milyonlarca yıl süren büyük ve yavaş hareketlerle daima değişiyor. Kıtalar, devasa tektonik plakalar üzerinde yer alıyor ve vakitle birbirlerinden ayrılıyor, sonra tekrar birleşiyor. Bu hareketlilik, jeoloji tarihinde “süper kıta döngüsü” olarak bilinen büyük bir döngüyü oluşturuyor.
Bugün bulunduğumuz devir, bu döngünün orta bir etabı olarak kabul ediliyor. Yaklaşık 175 milyon yıl evvel parçalanan Pangea kıtasının akabinde, kıtalar daima olarak hareket halinde. Şayet bu jeolojik süreç birebir formda devam ederse, Dünya yaklaşık 250 milyon yıl sonra tekrar tek bir üstün kıta haline gelebilir.
Son iki milyar yıl içinde Dünya en az üç büyük harika kıta oluşturdu: Columbia, Rodinia ve Pangea. Bu dev kara modülleri, kıtaların çarpışmasıyla oluşmuş ve yeniden birebir tektonik güçler tarafından vakitle parçalanmıştı. Artık ise bilim insanları, bu döngünün bir sonraki evresinde “Pangea Proxima” ismini verdikleri yeni bir harika kıtanın oluşabileceğini öne sürüyor.
Bu fikir birinci defa 1982 yılında Amerikalı jeolog Christopher Scotese tarafından ortaya atıldı. Başlangıçta “Pangea Ultima” olarak isimlendirdiği bu teorik kıta, daha sonra “Pangea Proxima” olarak yine isimlendirildi. Scotese’nin öngörüsüne nazaran, Atlantik Okyanusu’ndaki okyanus tabanı vakitle batacak ve bu süreç “Yeni Dünya” ile “Eski Dünya”yı birbirine yaklaştıracak. Sonuç olarak Amerika, Afrika ve Avrasya’nın büyük kısmı birleşecek, ortalarında ise küçük bir okyanus havzası oluşacak. Avustralya ve Antarktika’nın da bu kara kütlesine yakın pozisyonda yer alması bekleniyor.
Alternatif senaryolar
Bilim insanları, bu cins büyük kıtasal değişimlerin yalnızca coğrafyayı değil, iklimi ve canlı ömrünü da önemli biçimde etkileyebileceğini söylüyor. 2023 yılında yapılan bir araştırmaya nazaran, gelecekteki bir harika kıtanın oluşumu, Dünya’nın sıcaklık ve nem istikrarını bozarak bilhassa kara memelileri için yaşanmaz bir etraf yaratabilir. Bu da uzun vadede büyük bir yok oluş riskini beraberinde getirebilir.
Öte yandan, tüm bilimsel öngörüler tek bir üstün kıta modeli üzerinde birleşmiyor. Kimi senaryolara nazaran, yaklaşık 200 – 250 milyon yıl sonra tüm kıtalar kuzey kutbu etrafında birleşerek “Amasia” isminde bir muhteşem kıta oluşturabilir. Bir diğer mümkünlük ise kıtaların ekvator etrafında birleşerek “Aurica” ismi verilen farklı bir üstün kıta yapısının ortaya çıkması.
Kıtaların bu cins birleşimlerinin nerede ve nasıl gerçekleşeceği, iklim sistemleri üzerinde büyük değişimlere yol açabilir. Bu da, muhteşem kıta oluşumunun yalnızca jeolojik değil, birebir vakitte iklimsel ve biyolojik sonuçları olacağını gösteriyor.
