Ülkemizdeki fiyatlar kelam konusu olduğunda oyuncular olarak bilgisayar bileşenlerimizden en uygun randımanı almanın yollarını arıyoruz. Overclock (hız aşırtma) terimi tam da bu sebeple epeyce popülerken, onun tam zıddı bir süreç olan “undervolt” aslında bir o kadar değerli bir süreç.
Peki, bilgisayarınızın daha serin, daha sessiz ve daha verimli çalışmasını sağlayabilecek bu undervolt süreci tam olarak nedir, ne üzere yararlar sunar ve hakikaten bu kadar yararlı bir süreç mi?
Undervolt nedir?
En kolay tarifiyle undervolt, işlemci (CPU) yahut ekran kartı (GPU) üzere bir donanım bileşeninin, performansında gözle görülür bir kayıp yaşanmadan, çalıştığı standart voltaj bedelinin altına düşürülmesi sürecidir.
Üreticiler, her bir çipin farklı şartlarda kararlı çalışabilmesi için ekseriyetle voltaj bedellerini garantici bir düzeyde, yani olması gerekenden biraz daha yüksek ayarlar. İşte undervolt süreci, bu fazlalık hissesini bularak donanımınızı daha optimize bir voltajda çalıştırmanıza imkan tanır.
Undervolt ne işe fayda?
Undervolt sürecinin popülerleşmesinin gerisinde yatan birçok mantıklı sebep var lakin her teknolojik müdahalede olduğu üzere, bu sürecin de potansiyel riskleri ve dezavantajları mevcut. Rastgele bir süreç uygulamadan evvel bunları yeterli bilmek epeyce değerli.
Undervolt sürecinin artıları
- Daha Düşük Sıcaklıklar: Undervolt’un en çok uygulanma sebebi, bileşen sıcaklıklarını düşürmesidir. Daha düşük voltaj, daha az güç tüketimi manasına gelir ve bu da direkt daha az ısı üretimi demektir.
- Daha Sessiz Bilgisayar: İşlemciniz ve ekran kartınız daha serin çalıştığında, onları soğutmakla vazifeli fanların daha yavaş dönmesi kâfi olacaktır. Bu da direkt daha az fan gürültüsü ve daha sessiz bir çalışma ortamı manasına gelir.
- Daha Az Güç Tüketimi: Bilgisayarınızın daha az elektrik çekmesi, hem elektrik faturanıza küçük bir katkı sağlar hem de laptop üzere pille çalışan aygıtlarda kullanım müddetini bir ölçü uzatabilir.
- Donanım Ömrünü Uzatma: Yüksek sıcaklıklar ve yüksek voltaj, elektronik bileşenlerin vakitle yıpranmasına neden olan en kıymetli faktörlerdendir. Daha serin ve daha düşük voltajda çalışan bir bileşenin teorik olarak ömrü daha uzun olur.
Undervolt sürecinin eksileri
- Sistem Kararsızlığı Riski: Undervolt sürecinin en büyük riski budur. Voltajı gereğinden fazla düşürürseniz, bileşen kararlı çalışmak için kâfi gücü alamaz. Bu durum, oyunlarda yahut programlarda çökmelere, donmalara ve hatta meşhur “mavi ekran” yanılgılarına yol açabilir.
- Fazlasıyla Vaktinizi Alır: Her işlemci ve ekran kartı farklıdır. “Silikon piyangosu” olarak da bilinen bu durum nedeniyle, bir diğeri için kusursuz olan undervolt ayarları sizin sisteminizde kararsızlığa neden olabilir. En stabil voltaj bedelini bulmak, deneme-yanılma yoluyla vakit ve sabır gerektiren bir süreçtir.
- Garanti Endişeleri: Undervolt süreci ekseriyetle donanıma fizikî bir ziyan vermese de bazı üreticiler BIOS yahut yazılım üzerinden voltaj ayarlarıyla oynamanın garantiyi geçersiz kılabileceğini belirtir. Tekrar de pratikte ayarları varsayılana döndürdüğünüzde bu durumun tespit edilmesi zordur.
Undervolt yapmak bilgisayarıma ziyan verir mi?
Doğru yapıldığında undervolt süreci donanımınıza fizikî bir ziyan vermez. En makus senaryo, voltajı çok fazla düşürdüğünüzde sisteminizin kararsız çalışması yahut çökmesidir. Bu durumda ayarları basitçe varsayılan pahalara döndürebilirsiniz.
Undervolt performansı düşürür mü?
Hayır, undervolt sürecinin maksadı performansı korurken verimliliği artırmaktır. Şayet undervolt sonrası performans düşüşü yaşıyorsanız, bu çoklukla voltajı çok fazla düşürdüğünüzün ve bileşenin frekans suratını koruyamadığının bir işaretidir.
Kimler undervolt yapmalı?
Özellikle laptop kullanıcıları, küçük ve hava akışı kısıtlı kasalara sahip olanlar, bilgisayarının daha sessiz çalışmasını isteyenler ve sistemlerinin verimliliğini optimize etmekten keyif alan teknoloji meraklıları için undervolt yapılabilecek bir ayardır ancak yapacağınız süreçlerdeki bütün sorumluluk size aittir.
Undervolt için hangi programlar kullanılır?
İşlemciler (CPU) için ekseriyetle Intel’in Intel Extreme Tuning Utility (XTU) yahut ThrottleStop üzere yazılımlar kullanılır. AMD işlemciler için ise AMD Ryzen Master tercih edilir. Ekran kartları (GPU) için ise en yaygın kullanılan ve hem NVIDIA hem de AMD kartlarını destekleyen program MSI Afterburner’dır. Ayrıyeten birtakım anakartların BIOS/UEFI menüleri de direkt voltaj denetimine müsaade vermektedir.
