Bilim insanları, tehlikeli kabul edilen bir asteroidin Dünya’ya çarpıp çarpmayacağını “çarpma olasılığı” ile tanımlıyor. Pekala lakin bu mümkünlüğü nasıl hesaplıyorlar?
Örneğin, mümkünlük %1 ise 100 muhtemel yörüngeden birinde Dünya’ya çarpma ihtimali olduğu manasına geliyor. Bu hesaplamalar birinci yapıldığında çoklukla büyük belirsizlik içeriyor, lakin vakitle bilgi arttıkça daha net sonuçlar elde ediliyor.
Bilim insanları, yörüngesi Dünya’ya yaklaşabilecek bir asteroit tespit ettiklerinde, onu sık sık izler ve gezegenimize çarpma mümkünlüğünü hesaplarlar. Daha fazla müşahede verisi aldıkça, neler olabileceğine dair daha düzgün bir fikir edinirler.
Daha erken bir kademede daha fazla data noktasına sahip olmak, bilim insanlarının kestirimlerini daha yeterli hale getirmiyor. Yörüngesini daha düzgün anlamak için asteroidin uzayda hareketini takip etmeye devam etmeleri gerekiyor.
İlk hesaplamalar panik yaratabiliyor
Aslında birinci kademede, astrometry ismi verilen teknikle asteroitlerin yörüngeleri belirlenebiliyor. Fakat başlangıçta çok sayıda müşahede yapılmadığı için yörüngede “hata elipsi” olarak isimlendirilen bir alan oluşuyor. Bu elips, asteroidin potansiyel olarak izleyebileceği birden fazla yörünge ihtimalini temsil ediyor. Çarpma mümkünlüğü, bu elips içerisindeki yörüngelerden kaç adedinin Dünya ile kesiştiğine bağlı olarak hesaplanıyor.
Daha fazla müşahede yapıldıkça yanılgı elipsi küçülüyor. Elips küçüldükçe, Dünya elips içinden çıkıyorsa mümkünlük süratle düşüyor; tam karşıtı durumda, elips Dünya’yı daha çok kapsıyorsa mümkünlük artabiliyor. Bu süreç, örneğin 2024 YR4 asteroidi için %3,1’e kadar çıkan olasılığın, akabinde neredeyse sıfıra düşmesinin de açıklaması.
