Düşük Dünya yörüngesinde (LEO) 11 binden fazla uydu bulunurken, bu yarışın en süratli oyuncusu açık orta farkla SpaceX. Çin ise bu yıl Starlink’e karşı atak yapmayı ve rakibini yakalamaya başlamayı planlıyordu. Lakin işler beklendiği üzere gitmiyor.
SpaceX’in sahibi olduğu Starlink ağı, yaklaşık 8.000 uyduluk devasa filosuyla yörüngedeki internet ve irtibat altyapısında büyük bir üstünlük kurmuş durumda. Çin’in Starlink’e rakip olmak için geliştirdiği iki büyük uydu ağı, planladığı takvimin epey gerisinde kaldı. O denli ki, Çin’in Starlink rakipleri, düşük Dünya yörüngesinde sadece 120 uyduya sahip.
İddialı başlangıç, yavaş ilerleyiş
Çinli şirketlerin planları epeyce büyüktü. Shanghai Spacesail Technologies Co. tarafından geliştirilen Qianfan takımyıldızı, 2025 sonuna kadar 648 uyduya ulaşmayı hedefliyordu. Lakin bugüne dek sadece 90 uydu yörüngeye yerleştirilebildi. Üstelik bu uydulardan 13’ü hedeflenen irtifaya ulaşamadı, yani fonksiyonsuz olabilir. Şirketin 2030 yılına kadar 15.000’in üzerinde uyduyu yörüngeye yerleştirme planı bulunuyor. Lakin bu amaca ulaşmak için Yuanxin’in her ay en az 30 uydu fırlatması gerekiyor.
Bir öbür büyük ağ olan Guowang, önümüzdeki 10 yıl içinde 13.000 uydu konuşlandırmayı planlıyor. Fakat şu ana kadar yörüngede olan uydu sayısı yalnızca 34. Üstteki GIF’lerde Starlink ve Çinli şirketlerin kıyaslamasını görebilirsiniz.
Bu sayılar, Çin’in uydu sayısı bakımından yüzde 1’in bile altında kaldığını gösteriyor. Çinli şirketlerin amaçları ise yaklaşık 30 bin uyduya ulaşmak.
Starlink neden önde?
Çin’in geri kalmasının esas sebebi, yeniden kullanılabilir roket teknolojisinde yaşanan gecikme. SpaceX’in Falcon 9 roketi, dünyaya dik iniş yaparak tekrar kullanılabiliyor. Bu sayede hem maliyetler düşüyor hem de fırlatma sıklığı artıyor. Falcon 9 bugüne kadar yaklaşık 500 misyonda kullanıldı.
Çin ise hâlâ tek kullanımlık roketlerle çalışıyor. Her fırlatma sonrası modüller ya atmosfere düşüyor ya da uzay çöplüğü oluşturuyor. Bu durum, lojistik ve maliyet açısından önemli bir dezavantaj yaratıyor.
Çin’in tekrar kullanılabilir roket üretme uğraşları ise hâlâ test basamağında. Long March 10 ile 8R, Zhuque-3 ve Tianlong-3 üzere modeller geliştirilse de şimdi SpaceX ile rekabet edebilecek düzeye ulaşmadılar. Çin’in şu anda kullandığı tek kullanımlık roketler, ekseriyetle yalnızca 18 uydu taşıyabiliyor.
Tekrar kullanılabilir roketlerin olmaması tek sınırlama değil. Uydu üretimi karmaşık ve vakit alıcı bir iştir ve yine kullanılabilir roketlerle bile nizamlı bir fırlatma ritmi oluşturmak güç. Teknik zorluklara karşın Çin pes etmiyor. Spacesail, Brezilya, Tayland, Malezya ve Kazakistan üzere ülkelerle internet hizmeti konusunda muahedeler yaptı. Brezilya’daki muahede, Starlink’in ülke içindeki mal varlıklarının dondurulmasının çabucak akabinde gerçekleşmişti. Lakin bu hizmetlerin birden fazla şimdi faaliyete geçmedi.
Sorunlara karşın bu yıl Çin’in rekor sayıda fırlatma gerçekleştirmesi hala mümkün. Çin, yılın birinci yarısında 30’dan fazla fırlatma gerçekleştirerek sürat kazandı. Bilgilere nazaran, bu misyonlar kapsamında yaklaşık 150 uydu ve iki uzay aracı uzaya gönderildi. Bu sayı, alçak, orta ve uzak yörüngelere yapılan fırlatmaları da içeriyor.
Ancak bu hızlanma bile kâfi değil. Zira Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) kurallarına nazaran, bir takımyıldızın frekans haklarını koruyabilmesi için müracaatından sonra beş yıl içinde uydularının yarısını, yedi yıl içinde ise tamamını fırlatması gerekiyor. Bu kuralları yerine getiremeyen şirketler, daha az uyduyla yetinmek zorunda kalabilir.
