Devlet kurumlarında dijitalleşmenin artmasıyla birlikte vatandaşların siber güvenlik konusunda telaşları artıyor. Türkiye, bilgi güvenliğini sağlamak için pek çok sistemde yerli ve ulusal tahliller kullansa da kimi süreçler için yabancı şirketlerin sistemleri kullanılıyor. Devletin kritik bilgilerinin yabancı şirketler tarafından işleniyor olması, data egemenliği konusunda tartışmalara yol açıyor. Nijerya hükümeti, alkollü içecekler, tütün ve birtakım tüketim eserleri için sahteciliği ve vergi kayıplarını önlemek maksadıyla dijital izleme ve damgalama sistemi kurmak istiyor. Bu sistem için İsviçre merkezli SICPA ile muahede yapıldı Hakkında rüşvet ve yolsuzluk savları bulunan SICPA’nın tercih edilmesi, ülkede tartışmalara neden oldu. SICPA şirketi Türkiye başta olma üzere çok sayıda ülkenin para, pasaport ve bandrollerinin kontrolünü sağlıyor. Paralarda, pasaportlarda ve çeklerde sahteciliği önlemek için yüksek güvenlikli mürekkep tedarik ediyor.
SICPA’nın sistemleri Türkiye’de kritik alanlarda kullanılıyor
Türkiye’de tütün, alkol ve ilaç üzere vergilendirilen eserlerin tedarik zincirini dijital olarak takip eden ve denetleyen SICPATRACE sistemi kullanılıyor. Bu sistem tütün, alkol ve ilaç üzere bandrollü eserlerde devlet gelirlerinin idaresinde değerli bir rol oynuyor. Uzmanlar, yabancı bir firmanın bu kadar kritik bir altyapıyı denetim etmesinin, devlet bilgilerinin dış güçlerin erişimine açık hale gelmesi manasına geldiğini belirtiyor.
Uzmanlara nazaran, “Yerli teknoloji yalnızca bilgilerin Türkiye sonları içinde kalmasını sağlamakla kalmaz, tıpkı vakitte devletin şeffaf ve denetlenebilir bir yapıda yönetilmesine de katkı sunar.” Bu nedenle kritik dataların ve altyapıların yerli firmalarda tutulması, kamu kontrolünün artırılması ve dışa bağımlılığın azaltılması öneriliyor.
Nijerya’dan SICPA’ya tepki!
SICPA, Nijerya’da çeşitli tartışmalara yol açtı. Hükümetin, alkollü içecekler, tütün ve kimi tüketim eserleri için sahteciliği ve vergi kayıplarını önlemek maksadıyla dijital izleme ve damgalama sistemi için SICPA’yı tercih etmesi reaksiyon aldı. Üretim ve finans bölümlerindeki paydaşlar, şirketin geçmişte rüşvet ve hukuksal problemler yaşadığını, ayrıyeten, muahedenin kamuoyuna açık bir süreç olmadan yapıldığını savunuyor. Rekabetçi ve şeffaf bir süreç olmadan SICPA’nın tercih edilmesi tartışılıyor. Sürecin yine gözden geçirilmesi talep ediliyor. Hükümet yetkilileri mevzuyla ilgili açıklama yapmaktan kaçınıyor.
İsviçre merkezli SICPA, 2023 yılında İsviçre’de rüşvetle ilgili bir davada hatalı bulunmuş ve tazminat cezasına çarptırılmıştı. SICPA, kamu görevlilerine rüşvet verilmesini mümkün kılan organizasyonel eksiklikleri kabul ederek suçlamayı kabul etti. SICPA’ya yönelik yolsuzluk savları sonucunda Brezilya, Kolombiya, Kenya, Fas, Tunus ve Hindistan’da çeşitli soruşturmalar açıldı. Tartışmalı geçmişe sahip SICPA’nın Nijerya’da tartışmalı bir biçimde ihale kazanması, halk tarafından büyük reaksiyon aldı.
Kamuda yerli teknolojileri tercih edilmeli
Dijital çağda devletlerin kritik hususlarda kendi teknolojik altyapılarını geliştirmesi gerekiyor. Kritik bilgilerin yabancı bir firma tarafından denetim edilmesi, bu bilgilerin dış müdahalelere açık hale gelmesine yol açıyor. Ülkemizin dataları makus niyetli bireyler yahut şirketler tarafından makûs gayelerle kullanılabilir. Bu nedenle kritik devlet bilgileriyle ilgili bahislerde yerli teknolojilere yönelerek data güvenliği, şeffaflık ve ulusal egemenlik manasında tedbir alabiliriz.
