Dikkatinizi çekmiş olabilir, dünyanın kutuplarına yakın olan en kuzey ve en güneydeki ülkeler, örneğin Rusya ve Kanada, haritalarda devasa boyutlarıyla dikkat çeker.
Bu ülkeler yüz ölçümü olarak sahiden büyük olsa da, harita üzerindeki oranları çok abartılıdır. Buna karşı ekvatora yakınlaşan ülkelerin boyutları da haritada küçük görünür. Ekvator çizgisindeki bir ülkeyi alıp haritada daha kuzey bir noktaya götürseniz, ülkenin çok daha büyük çizilmesi gerekir.
Bunun sebebi ise, küre biçimindeki gezegenin karalarını deforme etmeden dikdörtgen bir haritaya çizmenin çok sıkıntı olmasıdır.
Şimdi ise Afrika Birliği’nin (AU) teşebbüsüyle sürat kazanan “Correct the Map” (Haritayı Düzeltin) kampanyası, uzun müddettir kullanılan ancak coğrafik gerçekliği çarpıtan Mercator haritasının yerine, daha yanlışsız oranlar sunan Equal Earth projeksiyonunun kullanılmasını teşvik ediyor.
Mercator projeksiyonu, 16. yüzyılda denizcilik navigasyonu hedefiyle geliştirilmiş olsa da, kara kütlelerinin gerçek boyutlarını çarpıtarak göstermesiyle eleştiriliyor.
Harita, bilhassa kutuplara yakın bölgeleri çok büyütürken ekvatora yakın kıtaları olduğundan daha küçük gösterdiği için büyük yanılgılara sebep olabiliyor. Örneğin, bu haritaya nazaran Grönland ile Afrika neredeyse birebir boyutta görünürken, gerçekte Afrika, Grönland’ın yaklaşık 14 katı daha büyük. Ayrıyeten günümüz haritalarında, ABD, Avrupa üzere dünya siyasetinde baskın olan ülkeler olduğundan çok daha büyük görünürken, ekvatora daha yakın ülkelerin dünyada çok az yer kapladığı algısı oluşuyor.
Bu durum, medyadan eğitim sistemlerine kadar geniş bir alanda Afrika’yı görsel ve zihinsel olarak değersizleştiren bir algı oluşturdu. AU, bu stereotipi kırmak ismine “Correct the Map” kampanyasını destekleyerek, dünya üzerindeki önde gelen kuruluşların Equal Earth projeksiyonunu benimsemeleri davetinde bulundu.
Equal Earth, 2018 yılında Bernhard Jenny, Tom Patterson ve Bojan Šavrič tarafından geliştirilen ve kara kütlelerinin gerçek büyüklüğünü mümkün olduğunca koruyan bir projeksiyon formülü. AU bu projeksiyona geçişi, sadece coğrafik doğruluk ismine değil tıpkı vakitte kıtanın dünya üzerindeki “hak ettiği yerini” yine tanımlamak ismine tarihî bir adım olarak görüyor.
Bu yeni dünya haritası, tüm dünyada kabul görür mü, onu da vakit gösterecek…
