Dünya, her 24 saatte kendi ekseninde bir tam dönüş yaparak batıdan doğuya yanlışsız hareket ediyor. Bu dönüş, Güneş’in doğudan doğup batıdan batmasına neden oluyor, birebir vakitte geceleri gökyüzünde hareket eden yıldızları da gözlemlememize imkan tanıyor. Dünya’nın neden döndüğü ve bu dönüş durursa ne olacağı ise, gökbilimcilerin merak ettiği değerli sorular ortasında yer alıyor.
Dünya’nın dönüşü, Kuzey Kutbu ile Güney Kutbu ortasında bulunan dönme ekseni olarak bilinen hayali bir çizgi etrafında gerçekleşiyor. Bu eksen, Kuzey Yarımküre’de parlak bir yıldız olan Polaris’i işaret ediyor. Fakat Dünya’nın dönüşünün ardındaki temel sebepleri anlamak için, Güneş Sistemi’ndeki başka gök cisimlerine de göz atmak gerekiyor.
Güneş Sistemi’nde her şey dönüyor
Güneş Sistemi’ndeki her cisim, bir formda dönme hareketi yapar. Örneğin, Güneş kendisi de döner ve bu dönüş yaklaşık 27 gün sürer.
Güneş Sistemi’nin oluşumuna dair ipuçlarını, yeni doğan bir yıldıza bakarak bulabiliriz. Beta Pictoris isimli genç bir yıldız, etrafındaki toz ve gaz diskiyle dikkat çekiyor. Bu disk, yıldızın doğumundan kalan malzemelerden oluşur ve gezegenlerin oluşumunun başlangıcını simgeler. Yıldızlar, etraflarındaki gaz ve toz bulutlarından doğar. Yerçekimi, bu bulutların bir ortaya gelmesini ve dönmesini sağlar. Yeni bir yıldız oluştuğunda, bu gaz ve toz diski, yıldızın etrafında dönmeye devam eder.
Bu dönme hareketi, tıpkı güneş sistemimizde olduğu üzere tüm gezegenlerin hareketlerini yönlendirir. Gökbilimciler, sistemimizin birinci yıllarında Beta Pictoris’e benzeri bir yapıdan geçtiğini düşünüyor. Yıldız ve etrafındaki gaz ve toz, birebir tarafta döner ve bu hareket gezegenlerin ve öbür gök cisimlerinin oluşumuna yer hazırlar.
Dünya dönmeseydi ne olurdu?
Dünya’nın dönüşü, ömür için kritik değere sahip. Dönme hareketi, gündüz ve geceyi oluşturarak sıcaklıkların dengelenmesine yardımcı olur. Örneğin, Merkür’ün dönüşü çok yavaş olduğu için, gündüz sıcaklıkları 430 santigrat dereceye kadar çıkabilirken, geceleri -173 santigrat dereceye kadar düşer. Dünya’daki okyanus gelgitleri de gezegenin dönüşüne bağlıdır; suyun hareketi, denizlerin karaya çıkışı ve hayatın evrimi için değerli bir rol oynar.
Dünya’nın dönüşünün, Güneş Sistemi’nin oluşumuna dayandığı ve gezegenlerin hareketinin başlangıçtan itibaren dönüş tarafının “içselleştirildiği” düşünülmektedir. Lakin, gezegenlerin dönüş suratları ve istikametlerinin vakit içinde nasıl değiştiği, bilim insanları tarafından hala araştırılan bir mevzu olmaya devam ediyor.
Güneş Sistemi’ndeki başka gezegenlerin yanı sıra, uzak galaksilerde keşfedilen 5.000’den fazla gezegen de dikkatle inceleniyor. Gelecekteki gökbilimsel keşifler, bu soruları daha derinlemesine anlamamıza yardımcı olacak.
