Yapay zekâ dilediğiniz takdirde birçok farklı husus üzerinde geleceğe dair öngörülerde bulunuyor. E biz de merak ettik ve yapıştırdık soruyu: “Eğer beşerler 150 yıl yaşasaydı, dünya nasıl bir yer olurdu?”
Gelen yanıtlar bir yandan “Hadi canım” dedirtirken, bir yandan da “Acaba?” diye düşündürüyor. Gelin yapay zekânın gözünden, 150 yıllık bir ömür senaryosunda toplumların nasıl şekilleneceğine, toplumsal medyadaki “before-after” akımlarından bile daha çarpıcı bu değişime birlikte göz atalım. Tahminen de dedelerimizin dedelerini görebileceğimiz, birden fazla meslek yapıp sıkılınca “Ben bi’ youtuber olayım” diyebileceğimiz bir gelecek bizi bekliyordur, kim bilir?
1. Meslek mi dedin? Hangisi?
Bugün 20’li yaşlarda “Ne olsam?” diye düşünüp 30’larda bir mesleğe başlıyor, 40’larda tecrübelenip 60’larda emekli oluyoruz. Pekala ya 150 yıl yaşasaydık? Yapay zekâya göre “tek bir mesleğe bağlı kalma” devranı büsbütün kapanırdı.
Düşünsenize, 30 yıl avukatlık yaptıktan sonra sıkılıp “Ben bir 20 yıl da marangozluk yapayım, sonra da bir 40 yıl Mars’ta tarım işine girerim” diyebilirdiniz. Eğitim hayatı da buna nazaran şekillenirdi. 25 yaşında aldığınız üniversite diploması, 75 yaşında pek bir işe yaramayacağı için, hayat uzunluğu öğrenme bir seçenek değil mecburilik olurdu. Her 20-30 yılda bir “kariyer güncelleme” yahut “format atma” paketleri tanınan olabilirdi.
2. Aile ve alakalar: “Dedemin babasının babasıyla tanışın”
Şu an en fazla 3, tahminen şanslıysak 4 kuşak bir ortadayız ancak 150 yıllık bir ömürde, 5-6 kuşağı bir ortada görmek sıradan bir durum hâline gelirdi. Aile fotoğraflarını bir düşünün. Mahalledeki apartmanlar “Yılmaz ailesi apartmanı” üzere isimler alabilir zira tıpkı çatı altında onlarca kuzen, torun ve torunun torunu yaşayabilirdi.
Tabii bu durum “aile bağları” kavramını güçlendirebileceği gibi miras kavgalarını da daha karmaşık hâle getirebilirdi. Evlilik ve münasebetler de nasibini alırdı. “Ölüm bizi ayırana dek” kelamı, 120 yıllık bir beraberlik manasına gelebileceği için belki de “25 yıllık yenilenebilir evlilik sözleşmeleri” tanınan olurdu.
3. İktisat: Emeklilik artık bir hayalden ibaret
“65’inde emekli ol, kıyı kasabasına yerleş” hayali, 150 yıllık bir ömürde pek mümkün olmazdı çünkü 65 yaşında emekli olan birinin önünde daha yaşayacak 85 yılı olurdu. Hiçbir toplumsal güvenlik sistemi bu yükü kaldıramazdı.
Yapay zekâya göre “emeklilik” kavramı ya büsbütün ortadan kalkar ya da 100-120’li yaşlara ötelenirdi. Beşerler daha uzun yıllar çalışmak zorunda kalır, bu da gençlerin iş bulmasını zorlaştırabilirdi. “Abi 80 yıldır bu koltukta, ne vakit emekli olacak da biz yükseleceğiz?” serzenişleri, ofislerin yeni gerçeği olabilirdi.
4. “Yaşlılık” kavramına reset
Bugün 70 yaşındaki birine “yaşlı” diyoruz. Pekala 150 yıl yaşayan bir toplumda 70 yaş ne manaya gelirdi? Muhtemelen “orta yaşın başları”. Yapay zekânın öngörüsüne göre yaş algımız büsbütün değişirdi.
100 yaşındaki beşerler, bugünün 50’li yaşlarındaki üzere faal, üreten ve toplumsal hayatın içinde olan bireyler olurdu. Bu durum, sıhhat ve bakım bölümünde ihtilal yaratırdı. Anti-aging (yaşlanma karşıtı) teknolojiler, estetik operasyonlardan çok daha öteye geçerek, organ yenileme ve hücresel gençleştirme üzere alanlara odaklanırdı.
5. Dünya nüfusu ve kaynaklar: “İğne atsan yere düşmez”
En önemli sıkıntılardan biri de bu olurdu. Beşerler çok daha uzun yaşadığı için dünya nüfusu katlanarak artardı. Bu da besin, su ve güç üzere temel kaynaklar üzerinde muazzam bir baskı oluştururdu.
Yapay zekâ bu senaryoda kentlerin dikey olarak büyüyeceğini, tarımın kapalı alanlarda ve laboratuvar ortamında (dikey tarım gibi) yapılmasının zarurî hâle geleceğini öngörüyor. “Evim metroya 5 dakika” değil, “Evim 250. kattaki tarlaya 2 asansör mesafede” üzere anonslar duyabilirdik.
6. Bilgi ve deneyim transferi: Yürüyen kütüphaneler
150 yıl yaşayan bir insanın biriktirdiği bilgi ve tecrübeyi hayal edin. Tarih kitaplarına gerek kalmazdı çünkü dedenizin dedesi size Kurtuluş Savaşı’nı birinci ağızdan anlatabilirdi. Bu durum, bilgi transferini ve kültürel mirası değişik bir boyuta taşırdı.
Meslekler, usta-çırak bağlantısıyla kuşaklar uzunluğu aktarılabilir, her aile kendi alanında bir “marka” hâline gelebilirdi. Olağan bu durumun bir de karanlık yüzü var o da değişime karşı direnç. Eski kuşaklar, bildikleri ve alıştıkları tertibin değişmesine çok daha güçlü bir formda karşı çıkabilir, bu da toplumsal ilerlemeyi yavaşlatabilirdi.
7. Ruhsal tesirler: “Sıkıldım, reset atmak istiyorum”
150 yıl yaşamak kulağa güzel gelse de psikolojik olarak herkesin kaldırabileceği bir yük olmayabilir. Yıllar boyunca sevdiğiniz insanları kaybetmek, değişen dünyaya daima adapte olmaya çalışmak, anıların yükü ve varoluşsal krizler…
Yapay zekâ bu uzun ömrün getireceği can derdi, anlamsızlık hissi ve depresyon üzere ruhsal sıkıntıların artabileceğini iddia ediyor. Tahminen de gelecekte “hafıza sildirme” yahut “duygusal reset” merkezleri tanınan hâle gelebilirdi. Kim bilir?
Peki tahminen de yüz binlerce yıl sonra 150 yıl yaşamak sahiden mümkün olacak mı?
Yapay zekâ ve birçok bilim insanı, genetik mühendisliği, nanoteknoloji ve yapay organlar üzere teknolojilerle bunun teorik olarak mümkün olabileceğini öngörüyor lakin bu, bugünden yarına olacak bir şey değil, önümüzde daha uzun bir yol var…
