Robotik teknolojisi, klâsik anlayışın ötesine geçerek orijinal bir evreye giriyor. Edinburgh Üniversitesi‘nde vazife yapan bir mühendis ekibi, 3D yazıcıdan çıkar çıkmaz yürüyebilen yumuşak robotlar geliştirdi. “Flex Printer” ismini verdikleri masaüstü bir yazıcı ile üretilen bu robotlar, karmaşık elektronik sistemler olmadan hareket edebiliyor. Üstelik bu yazıcının maliyeti 400 sterlinin altında. Basit kesimlerle monte edilen sistem, birkaç gün içinde çalışır hâle getirilebiliyor ve rastgele bir robot, üretim sonrası direkt çalıştırılabiliyor. Yumuşak robotlar, yalnızca mühendislik dünyasında değil; tıptan nükleer tesislere kadar pek çok alanda ezber bozabilecek bir potansiyele sahip. Klasik sert gereçler yerine büsbütün esnek plastikten üretilen bu robotlar, elektronik bileşenler olmadan sırf sıkıştırılmış hava ile hareket ediyor. Bu durum, tasarımı sadeleştirdiği üzere, elektronik kesim arızalarının ya da manyetik parazitlerin tehlikeli olabileceği ortamlarda bu robotları çok daha inançlı ve güçlü bir alternatif hâline getiriyor.
3D ile Üretilen Yumuşak Robotlar Nasıl Çalışıyor
Peki elektronik modül yoksa bu robotlar nasıl “programlanıyor”? Edinburgh takımının geliştirdiği sistemde, klasik manada bir işlemci ya da yazılım bulunmuyor. Bunun yerine, robotların davranışları fiziksel dizaynlarıyla evvelce belirleniyor. Her robotun içerisinde farklı istikametlere açılan pnömatik (hava basıncıyla çalışan) kanallar yer alıyor. Hangi kanal ne vakit ve ne kadar şişirilirse, robotun o bölgesi o ölçüde bükülüyor ya da esniyor. Bu biçimde hava akışları makul bir sistemde denetim edildiğinde, robotun “yürüme”, “sürünme” ya da “dönme” üzere hareketleri otomatik olarak gerçekleşiyor. Yani bu robotlarda programlama kodla değil; mekanik-matematiksel dizaynla yapılıyor.
Yumuşak robotlar, gerek dar alanlardaki hareket kabiliyetleri, gerekse beşerlerle etkileşimde daha inançlı bir alternatif olmalarıyla uzun müddettir umut vadeden bir teknoloji olarak görülüyor. Ancak yüksek maliyetler ve özel uzmanlık ihtiyacı, bu alandaki ilerlemeyi sınırlıyordu. Edinburgh takımının yaklaşımı, bu pürüzleri aşmayı hedefliyor. Ekip, hem yazıcının şablonunu, hem de kullanılan yazılımı herkese açık hâlde yayınladı. Takım önderlerinden Maks Gepner, “Bu gereçlerle yazdırmayı öğrenmek evvelce yıllar alıyordu. Artık birkaç gün içinde herkes daha evvel imkânsız görülen şeyleri basabilecek,” diyor.
Yumuşak Robotlar, Yapay Zekâ ile Yeni Bir Boyut Kazanabilir
Bugün için sırf mekanik prensiplere dayalı bu robotların, gelecekte elektronik bileşenler ve yapay zekâ ile donatılması neredeyse kaçınılmaz görünüyor. Geliştirilecek modellerin içine sensörler, mikrodenetleyiciler ve kolay işlemciler yerleştirilerek; çevresel faktörleri algılayan, karar alabilen ve kendini gerçek vakitli şartlara nazaran uyarlayabilen otonom sistemler elde edilebilir. Örneğin bir robot, dar bir boru sınırında ilerlerken tarafını etraftaki manilere nazaran değiştirebilir ya da bir hastanın fizikî yapısına nazaran tedavi sırasında kendi biçimini esnetebilir. Bu çeşit yapay zekâ entegrasyonları sayesinde yumuşak robotlar, yalnızca “tepkisel” değil, stratejik ve öğrenen varlıklar hâline gelebilir.
Edinburgh takımının bugünkü çalışması küçük ölçekli deneysel robotlar üzerine odaklanmış olsa da, aynı prensiplerin daha büyük ve daha karmaşık versiyonlara da uygulanabileceği düşünülüyor. İleride bu robotların daha sağlam gereçlerle ve gelişmiş yapay zekâ yazılımlarıyla donatılmış versiyonları, afet bölgelerinde arama-kurtarma vazifeleri üstlenebilir; çökme riski taşıyan yapılara ya da zehirli gaz sızıntısı olan alanlara ziyan görmeden girebilirlerler. Yükleri ve güç gereksinimleri düşük olduğu için uzay misyonlarında öbür sistemlere ziyan vermeden farklı yüzeyleri keşfetmekte kullanılabilirler. Şu anda birinci adımlarına şahit olduğumuz yumuşak robotlar, ileride bunlar üzere pek çok alanda yaygın halde görevlendirilebilir.
Edinburgh Üniversitesi’ndeki bu proje, robotların yalnızca metal ve kablolardan ibaret sistemler olmadığını hatırlatması açısından da kıymetli.
