Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği ortasında uzun müddettir devam eden teknoloji savaşı, yeni bir boyuta taşındı. Lider Donald Trump, 1 Ağustos’tan itibaren geçerli olmak üzere Avrupa Birliği’nden ABD’ye yapılan tüm ihracata %30 oranında gümrük vergisi uygulanacağını duyurdu.
Bu karar Brüksel’in yapay zeka düzenlemelerini ilerletmesiyle eş vakitli olarak geldi ve global dijital iktisadın gidişatını etkileyebilecek kapsamlı bir ticaret savaşının fitilini ateşledi.
Trump’tan AB’ye %30 vergi hamlesi
Avrupa Komisyonu’nun kısa mühlet evvel açıkladığı yeni Yapay Zeka Uygulama Kuralları, kamu güvenliğini müdafaayı hedefleyen istekli unsurlar olarak sunuldu. Lakin bu yönergeler, daha evvel yürürlüğe giren AB Yapay Zeka Yasası’nı temel alıyor ve şirketleri 2 Ağustos’a kadar imza atmaya zorluyor.
Katılım göstermeyen firmalar için ağır bir kontrol süreci başlatılacağı belirtiliyor. OpenAI bu kuralları kabul ettiğini açıklarken ortalarında Google ve Meta’nın da yer aldığı büyük teknoloji şirketlerini temsil eden CCIA lobi kümesi, bu yönergelere karşı çıkıyor.
Trump idaresi ise, Brüksel’in Amerikan teknoloji devlerine yönelik düzenlemelerine karşı açıkça düşmanca bir tavır sergiliyor. Trump, AB’nin teknoloji şirketlerine kestiği yüksek cezaları “yurt dışı haraçları” olarak nitelendirirken, Hazine Bakanı Scott Bessent bu cezaların dolaylı vergi olarak işlediğini savundu.
Meta CEO’su Mark Zuckerberg ise ocak ayında yaptığı bir açıklamada, “Amerikan şirketlerine saldıran hükümetlere karşı Lider Trump’la birlikte çalışacağız” sözlerini kullanarak Avrupa’daki düzenleyicileri direkt amaç almıştı.
Sorunun kökeninde ise Avrupa’nın Dijital Pazarlar Yasası (DMA) bulunuyor. 2022’de yürürlüğe giren bu yasa, Apple, Google, Amazon ve Meta üzere dev firmaları “kapı bekçisi” statüsüne alarak çeşitli yaptırımlara ve operasyonel değişikliklere zorluyor.
Son olarak Meta, “kabul et ya da öde” isimli modelinin DMA’yı ihlal ettiği gerekçesiyle 200 milyon doların üzerinde bir cezaya çarptırıldı. Reuters’e nazaran Meta bu cezayı reddederek rastgele bir değişiklik önermeyecek, bu da yeni yaptırımların yolda olduğuna işaret ediyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Trump idaresinin getirdiği %30 gümrük vergilerine karşı Avrupa’nın güçlü bir karşılık vermesi gerektiğini vurguladı. Macron, Avrupa Komisyonu’nun elindeki tüm araçları devreye sokması gerektiğini belirtti ve “Anti-zorlama aracı”nın da masada olduğunu söyledi.
Bu araç yalnızca fizikî mallara değil, dijital hizmetlere de yaptırım uygulanmasını mümkün kılıyor. Şayet ABD ekonomik zorlama uyguladığı istikametinde bir değerlendirmeye tabi tutulursa, Apple, Google ve Meta üzere firmaların Avrupa’daki dijital hizmetlerine kısıtlama getirilmesi gündeme gelebilir.
Avrupa Komisyonu’nun dijital rekabetten sorumlu yöneticisi Henna Virkkunen, düzenlemelerin pazarlık konusu yapılmayacağını açıkladı. Lakin AB’nin dijital şirketlere yönelik yeni bir vergi teklifini bütçeden çıkarması, Trump idaresi tarafından kısmi bir geri adım olarak yorumlandı.
Öte yandan, iki taraf ortasındaki bu dijital savaş sadece ekonomik bir çaba değil. Taraflar, internetin geleceğini ve teknolojinin kim tarafından, hangi kurallarla yönetileceğini belirlemek üzere karşı karşıya geliyor. Milyar dolarlık teknoloji devlerinin ise bu çatışmanın ortasında kalmaktan öteki talihi yok üzere görünüyor.
