Amerika ve Almanya’dan bir küme araştırmacının yürüttüğü yeni bir çalışma, akademik yayın dünyasında yapay zekanın süratle ve sessizce yayılmakta olduğunu ortaya koydu. Bilhassa biyomedikal alandaki yayınları inceleyen takım, 2024 yılında yayımlanan makalelerin en az yüzde 13,5’inin yazım sürecinde yapay zeka takviyeli araçların kullanıldığını tespit etti. Bulgular, yazı lisanında yaşanan yapısal değişimlerle bu kullanımın izinin sürülebileceğini gösteriyor.
Akademi dünyasında yapay zeka kullanımı doruğa çıktı
Araştırmacılar, PubMed veritabanında yer alan 15 milyondan fazla biyomedikal özet üzerinde inceleme yaptı. Çalışmada, ChatGPT üzere büyük lisan modellerinin halka açık hale geldiği devir öncesi ve sonrası karşılaştırıldı.
Kelime kullanımı, cümle yapısı ve sözcük tiplerindeki değişiklikler temel alınarak metinlerde yapay zeka izleri arandı. COVID-19 salgını sırasında uygulanan “standart üstü ölüm” metodolojisinden esinlenen takım, bu sistemi “standart üstü söz kullanımı” olarak akademik yazı lisanına uyarladı.
Analiz sonuçlarına nazaran, 2024 öncesinde akademik metinlerde norm dışı sözlerin büyük çoğunluğu isimlerden oluşurken, 2024 sonrasında bu eğilim keskin bir biçimde değişti. Artık fiiller ve sıfatlar öne çıkıyor. 2024 sonrası yayımlanan metinlerde normun üstünde kullanılan sözlerin yüzde 66’sı fiil, yüzde 14’ü ise sıfat oldu.
Ayrıca metinlerde süslü sözlerin sayısında da gözle görülür bir artış tespit edildi. Bu değişim, klasik akademik üslubun dışına çıkıldığını ve yazıların giderek daha fazla yapay zeka tarafından üretildiğini gösteriyor.
Çalışma yalnızca yapay zeka kullanımının yaygınlığını değil, tıpkı vakitte coğrafik ve sektörel dağılımını da inceledi. ABD, Çin ve Hindistan’da yayımlanan biyomedikal makalelerde LLM (Large Language Model) kullanım oranlarının en yüksek düzeyde olduğu belirlendi. Türkiye’de ise yapay zeka kullanım oranı yüzde 4 düzeyinde kaldı. Bu oran sırf biyomedikal makaleleri kapsıyor; öteki bilimsel alanlara dair data paylaşılmadı.
Bulgular, bilimsel yayınların biçimsel yapısının süratle değiştiğini ve büyük lisan modellerinin yalnızca içerik üretiminde değil, bilimsel fikrin sunum biçiminde de tesirli olmaya başladığını ortaya koyuyor. Fakat bu değişimin güvenilirlik açısından nasıl sonuçlar doğuracağı tartışma konusu olmaya devam ediyor.
Büyük lisan modelleri, vakit zaman yanlış bilgiler üretebilmesiyle biliniyor. Bu nedenle, yapay zeka takviyeli yazım süreçlerinin bilimsel geçerlilik üzerinde yaratabileceği tesirler hem üniversiteler hem de yayınevleri tarafından yakından takip ediliyor.
