ABD’de bir federal mahkeme, yapay zeka alanında emsal niteliğinde bir karara imza attı. Kaliforniya Kuzey Bölgesi Yargıcı William Alsup, Anthropic’in yapay zeka modellerini müelliflerin müsaadesi olmadan yasal yollardan satın alınmış kitaplar üzerinden eğitmesinin “adil kullanım” kapsamında değerlendirilebileceğine hükmetti. Bu, AI bölümünü yakından ilgilendiren birinci büyük yasal kazanımlardan biri olarak öne çıkıyor.
Ancak karar sırf Anthropic’in kendi satın alıp dijitalleştirdiği fizikî kitaplarla sınırlı tutuldu. Yani korsan yollardan elde edilen dijital kitaplar bu kapsam dışında bırakıldı.
Korsan Kitaplar İçin Farklı Dava Yolda
Yargıç Alsup’un kararında dikkat çeken bir öbür öge ise, Anthropic’in internetten indirilen milyonlarca korsan kitap nedeniyle ayrıyeten yargılanması gerektiği tarafındaki ifadesi oldu. Bu karar, yapay zekâ modellerinin içerik üretirken telif hakkını ihlal edip etmediği konusunu direkt ele almıyor. O tartışma, öbür davalarda gündeme gelecek üzere görünüyor.
Davayı Hangi Muharrirler Açtı?
Davacılar ortasında Andrea Bartz, Charles Graeber ve Kirk Wallace Johnson üzere tanınmış müellifler yer alıyor. Üçlü, Anthropic’in Claude AI isimli modellerini müsaadesiz içeriklerle eğittiğini tez ederek geçtiğimiz yıl dava açtı. Bu karar, gelecekte misal telif davalarında nasıl bir yol izleneceğine dair değerli ipuçları sunuyor.
Fiziksel Kitabın Dijitale Dönüşümü Adil Kullanım Sayıldı
Yargıç Alsup’un kararında bilhassa dikkat çeken bir ayrıntı, fizikî kitapların taranarak dijitalleştirilmesi ve yapay zekâ eğitiminde kullanılması ile ilgili oldu. Anthropic’in, yasal yollardan satın aldığı basılı kitapların ciltlerini çıkararak, sayfaları kesip tarayıp dijital arşive aktarması, yargıca nazaran “yeterince dönüştürücü” bir süreç olarak değerlendirildi.
Alsup şu benzetmeyi yaparak görüşünü pekiştirdi:
“Yazarların şikâyeti, öğrencilere nasıl güzel yazacaklarını öğretmenin, gelecekte rakip yapıtların ortaya çıkmasına neden olacağı kaygısına benziyor. Meğer Telif Hakkı Yasası, müellifi rekabetten korumak için değil; yaratıcılığı ve bilgi üretimini teşvik etmek için vardır.”
Korsan İçerik Adil Kullanım Dışında
Anthropic açısından her ne kadar olumlu bir karar çıksa da, mahkeme korsan içerik konusunu dışarıda tutuyor. Yargıç Alsup, şirketin elindeki korsan kopyaların eğitimin modülü olup olmadığına bakılmaksızın, bu durumun “adil kullanım” sayılmadığını açıkça belirtti.
Şu dikkat alımlı söze de yer verdi:
“Sanıkların, bu korsan kopyaları neden indirdiğini açıklamakta zorlanacağını düşünüyorum. Çünkü yasal yollarla bu yapıtlara ulaşma imkânı varken, neden korsan kaynaklardan faydalanıldığı makul bir biçimde gerekçelendirilemiyor.”
Mahkeme, korsan kitaplarla ilgili başka bir duruşma yapacak ve bu içeriklerin kullanımının yol açtığı ziyanları ayrıyeten kıymetlendirecek.
Anthropic Cephesinden Açıklama
Anthropic sözcüsü Jennifer Martinez, alınan kararı şu sözlerle kıymetlendirdi:
“Mahkemenin, yapay zekâ modellerimizi eğitme sürecimizin dönüştürücü olduğunu kabul etmesinden memnuniyet duyuyoruz. Telif hakkının temel maksadı olan yaratıcılığı teşvik etme doğrultusunda hareket ettik. Gayemiz çalışmaları kopyalamak değil, farklı ve yeni bir şey ortaya koymaktı.”
