Bilim kurgu yapıtlarında sıkça karşımıza çıkan bir fikir, artık bilimsel çalışmalarla daha somut bir tabana oturuyor: Uzaydan pahalı madenler çıkarma fikri, gelecekte gerçek olabilir. Üstelik bu maksada ulaşmak için devasa asteroitlere gitmek yerine, çok daha yakın bir seçenek bedellendiriliyor: Ay.
Yeni bir çalışmaya nazaran, Ay yüzeyindeki kraterler, pahalı metaller açısından sanılandan daha varlıklı olabilir. Araştırmacılar, bu fikrin hayli makul bir desteği olduğunu söylüyor. Dünya’dan bakıldığında bile görülebilecek kadar bariz olan Ay kraterleri, aslında milyonlarca yıl boyunca göktaşı, asteroit ve kuyruklu yıldız çarpmalarıyla oluştu. Bu çarpmalar, yalnızca yüzeyi şekillendirmekle kalmadı, birebir vakitte dış uzaydan gelen gereçleri de Ay yüzeyine taşıdı.
NASA datalarına nazaran, bu tıp çarpmalar sırasında ortaya çıkan kraterlerin çeşidi; çarpan cismin büyüklüğüne, suratına, yoğunluğuna ve çarpma açısına nazaran değişiyor. 2020 yılında yapılan bir araştırma, Ay’ın düşük ve orta enlemlerinde 100 binden fazla yeni krater tespit etmişti. Bu sayı, Ay’ın uzaydan gelen cisimlerle ne kadar ağır bir etkileşim içinde olduğunu gösteriyor.
Yeni çalışmada, araştırmacılar bu çarpmaların yalnızca jeolojik bir tesir değil, tıpkı vakitte potansiyel bir ekonomik kıymet taşıyabileceğini ortaya koyuyor. Asteroitlerin içerdiği pahalı metallerin, çarpma sonucu Ay yüzeyine yahut çabucak altına gömülmüş olabileceği düşünülüyor.
Araştırma grubu, daha evvel Dünya’ya yakın asteroitlerin içerdiği metal oranlarını hesaplayan modelleri alıp, bu dataları Ay yüzeyine uyguladı. Çarpan cisimlerin içerdiği maden cinsleri, çarpma suratları ve Ay yüzeyinde nasıl dağıldıkları dikkate alındığında, yaklaşık 6.500 kraterin ekonomik manada madencilik için uygun olabileceği sonucuna varıldı.
Çalışmaya nazaran, bilhassa 1 kilometre çapından büyük kraterlerde platin kümesi metaller ve hidratlı (su içeren) mineraller bulunma ihtimali epey yüksek. Daha büyük, örneğin 5 kilometre çapındaki kraterlerde ise bu ihtimal çok daha güçlü hale geliyor. Elde edilen bulgular, Ay’ın, birtakım ticari açıdan cazip asteroidlerden bile daha varlıklı bir kaynak olabileceğine işaret ediyor.
Araştırmayı yürüten takımdan bağımsız araştırmacı ve astronom Jayanth Chennamangalam, bu kraterlerdeki pahalı metallerin toplamının trilyon dolarları bulabileceğini kestirim ediyor. Chennamangalam’a nazaran, astronomi çoklukla teorik bir alan olarak görülse de bu tıp bulgular, uzay keşiflerine yapılan yatırımları artırabilir.
Araştırma, Planetary and Space Science mecmuasında yayımlandı.
