Teknoloji o denli bir süratle ilerliyor ki, izlediğimiz imajlar neredeyse gerçek hayattaki üzere duyduğumuz sesler güya yanımızdan geliyormuş hissi veriyor. Bu gelişmeler elbette heyecan verici ancak bir o kadar da baş karıştırıcı. Karşımıza daima HD, Full HD, 2K, 4K, 5K, 8K ve 10K üzere çözünürlük tabirleri çıkıyor ve çoğumuz “hangisi bana kâfi, hangisi fazla gelir?” sorusunun karşılığını bulmakta zorlanıyoruz.
Peki, HD, Full HD, 2K, 4K, 5K, 8K ve 10K farkları nelerdir? Her biri farklı piksel sayılarıyla geliyor ve ekranda gördüğümüz netlik buna nazaran değişiyor. “K” harfinin önündeki sayı büyüdükçe çözünürlük de artıyor üzere görünse de işin içinde kimi teknik ayrıntılar var. Husus yalnızca sayılardan ibaret değil. Bizler de bu yazımızda HD’den başlayıp 10K’ya kadar uzanan tüm çözünürlük formatlarını, farklarını ve nerelerde karşımıza çıktıklarını ayrıntılarıyla ele aldık.
Çözünürlük nedir?
Peki çözünürlük nedir? Çözünürlük, bir ekranın netlik ve ayrıntı düzeyiyle direkt bağlantılıdır. Teknik olarak bakarsak, çözünürlük; ekranın yatay ve dikey eksende kaç piksel gösterebildiğini tabir eder. Örneğin 1920 x 1080 çözünürlüklü bir ekranda, yatayda 1920, dikeyde ise 1080 piksel bulunur. Bu pikseller, manzarayı oluşturan minik renkli ışık kareleridir.
Ne kadar çok piksel varsa, imaj o kadar keskin ve canlı olur. Bunu el örgüsü bir kazak üzere düşünebilirsiniz; ip ne kadar sık örülürse kazak o kadar sıkı ve kaliteli olur. Birebir mantık ekranlar için de geçerli. Fakat çözünürlük sırf piksel sayısıyla sonlu değil; piksel yoğunluğu da hayli kıymetli. Birebir çözünürlüğe sahip iki farklı ekran, boyutları farklıysa farklı netlik sunabilir. Bu yüzden çözünürlük, ekran kalitesini belirleyen en temel lakin tek başına kâfi olmayan bir kriterdir.
Çözünürlüğün etkilediği faktörler nelerdir?
Ekran çözünürlüğü deyince akla çabucak piksel sayısı geliyor lakin işin aslı bundan biraz daha fazlası. Görüntü kalitesini etkileyen öteki değerli etkenler de var.
İşte çözünürlüğün etkilediği esas faktörler:
- Piksel yoğunluğu: Aynı boyutta iki ekrandan daha yüksek çözünürlüğe sahip olanı, daha fazla piksel içerdiği için çok daha net ve keskin imgeler sunar. Bilhassa metinler ve ince ayrıntılar bu sayede daha besbelli hale gelir.
- Renk doğruluğu ve detay düzeyi: Yüksek çözünürlük, daha fazla renk tonu ve detay gösterme kapasitesi sağlar. Bu durum bilhassa grafik tasarım, fotoğraf düzenleme ve görüntü yapımı üzere işlerde büyük fark yaratır.
- Ekran boyutu: Aynı çözünürlük kıymeti, küçük bir ekranda daha keskin görünürken, büyük ekranlarda imaj kalitesinin korunması için daha yüksek çözünürlüğe muhtaçlık duyulur. Bu yüzden ekran boyutu büyüdükçe çözünürlük pahası de ehemmiyet kazanır.
HD ve FHD nedir?
HD ve FHD tabirleri, ekran çözünürlüğünü tanımlayan kavramlardır ve aslında bir manzaranın ne kadar net görüneceğini belirler. HD, yani “High Definition” (Yüksek Çözünürlük), çoklukla 1280×720 piksel çözünürlüğü söz eder. Bugünün standartlarına nazaran biraz düşük kalsa da, bir devir için epey kaliteli bir imaj sunuyordu.
Full HD ya da kısaca FHD ise 1920×1080 piksel çözünürlük manasına gelir ve HD’ye nazaran çok daha net ve ayrıntılı bir imaj sağlar. Sadece yatay ve dikey piksel sayılarının iki katına çıkması, toplam piksel sayısının aslında dört kat artması manasına gelir. Bu da FHD’nin, HD’ye nazaran çok daha keskin imgeler sunmasının nedenlerinden biridir.
720p (HD) nedir?
720p, High-definition kısaca HD olarak isimlendirilen dijital çözünürlük formatı uzun yıllardır hayatımızda olan popüler formatlarından bir adedidir. Piksel kıymeti 1280 × 720 olarak gösterilir. 1280 × 720 piksel oranı, yatay ve dikey pikselleri tabir ediyor. Yani HD çözünürlüğe sahip bir ekranda 1280 yatay piksel ve 720 dikey piksel görürsünüz.
İzleyiciye ortalama 900 bin piksel sunan HD çözünürlük formatı, dikey piksel oranına nazaran isimlendirildiği için 720p olarak anılıyor. Günümüzde artık tüm televizyonlar, bilgisayarlar, tabletler, akıllı telefonlar ve daha pek çok aygıt kolaylıkla kullanıcılarına HD yayın kalitesi sunabiliyor. Yani artık HD yayın çözünürlüğü olmazsa olmazlarımızdan bir adedidir.
1080p (Full HD) nedir?
1080p, Full High-definition kısaca Full HD olarak isimlendirilen dijital çözünürlük formatı uzun vakittir kullanılan formatlardan bir adedidir. Piksel bedeli 1920 × 1080 olarak gösterilir. 1920 × 1080 piksel oranı, yatay ve dikey pikselleri tabir ediyor. Yani Full HD çözünürlüğe sahip bir ekranda 1920 yatay piksel ve 1080 dikey piksel görürsünüz.
İzleyiciye ortalama 2 milyon piksel sunan 1080p Full HD çözünürlük formatında bir yayını artık neredeyse tüm televizyonlarda, bilgisayarlarda, tabletlerde, akıllı telefonlarda ve daha pek çok aygıtta kolaylıkla izleyebiliyorsunuz. Full HD formatı da tıpkı HD üzere dikey piksel oranına nazaran isimlendirildiği için 1080p olarak isimlendiriliyor. Full HD sonrası çözünürlük formatları isimlerini yatay piksel oranlarına nazaran alıyorlar.
2K nedir?
2K, ismini çok duyduğumuz lakin birden fazla vakit tam olarak ne tabir ettiğini bilmediğimiz çözünürlük çeşitlerinden biri. Aslında “2K”, sinema dünyasından gelen bir tabirdir ve ekseriyetle 2048 x 1080 piksel çözünürlüğü tabir eder. Bu değer Full HD yani 1920 x 1080 çözünürlüğe epeyce yakın olduğu için ortadaki fark birçok kullanıcı tarafından gözle pek fark edilemez. 2K özellikle yatay çözünürlük üzerinden isimlendirildiği için “K” tabiri burada 1000 pikseli simgeler ve 2K, kabaca 2 bin yatay piksel manasına gelir.
2K çözünürlük son yıllarda farklı aygıtlarda da karşımıza çıkmaya başladı:
- 560 x 1440 piksel çözünürlük (yani 1440p) ile 2K, hem görsel kaliteyi hem de oyun performansını dengelediği için oyuncu monitörlerinde kullanılıyor.
- Full HD’ye kıyasla daha keskin ve ayrıntılı imgeler sunan ekranlar sayesinde 2K çözünürlük orta segment akıllı telefonlarda tercih ediliyor.
- Özellikle grafik tasarım, görüntü düzenleme üzere görsel yüklü işler yapan kullanıcılar için 2K ekranlar artık daha ulaşılabilir seçenekler ortasında yer alıyor.
2K çözünürlük tahminen 4K kadar dikkat cazibeli olmayabilir lakin günlük kullanımda tatmin edici bir kalite sunan ve birçok alanda karşımıza çıkan kıymetli bir çözünürlük düzeyidir.
4K nedir?
4K bir dijital çözünürlük formatıdır. Piksel bedeli 3840 x 2160 olarak gösterilir. 3840 x 2160 piksel oranı, yatay ve dikey pikselleri tabir ediyor. Yani 4K çözünürlüğe sahip bir ekranda 3840 yatay piksel ve 2160 dikey piksel görürsünüz. 4K çözünürlük formatı giderek yaygınlaşan ve ismini duyuran bir formattır.
İzleyiciye ortalama 8.3 milyon piksel sunan 4K çözünürlük formatı ismini yatay olarak neredeyse 4 bin piksel sunduğu için İngilizce “bin” manasına gelen “K” tabiri ile birlikte kullanılmasından alıyor. Tam olarak 4 bin piksel sunmasa bile neredeyse 4 bin sunduğu için ticari bir atak olarak bu ismi almıştır.
4K çözünürlük formatında bir yayın izlemek için 4K uyumlu bir televizyona, 25 Mbps ve daha süratli internete ve 4K formatında bir yayına gereksiniminiz var. Farklı parametrelerin değişmesi sonucu bazı akıllı telefonlarda 4K uyumlu ekranlar kullanılabiliyor. Fakat 4K farkını tam olarak anlayabilmek için en 40 inç ekran bir televizyon üzerinden izlemeniz tavsiye ediliyor.
Sık sık karıştırılan 4K ve Ultra HD formatları ortasında da 1080p Full HD ve 2K ortasındakine benzeri bir bağlantı vardır. Ultra HD bir sinema çözünürlük formatıdır ve piksel pahası 4096 x 2160 olarak gösterilir. Yani gerçek 4K aslında Ultra HD’dir. Lakin son tüketicinin konutuna gelen televizyonlarda kullanılan çözünürlük formatı 3840 x 2160 piksel oranına sahip olan 4K’dır.
5K nedir?
5K, ismini sık duymasak da çözünürlük dünyasında kendine yer bulan bir düzey. Çoklukla 5120 x 2880 piksel çözünürlüğü söz eder ve bu da 4K’dan bile daha fazla ayrıntı manasına gelir. Fakat 5K ekranlar, yaygın olarak kullanılmadığı için biraz “ara çözünürlük” üzere kalmıştır. Bilhassa Apple’ın birtakım iMac modellerinde ve birkaç profesyonel monitörde karşımıza çıkar.
5K çözünürlük, teknik olarak QHD’nin yatay ve dikey olarak iki katına denk gelir ve bu da toplamda dört kat daha fazla piksel manasına gelir. Daha büyük ekranlarda bile son derece keskin, net ve ayrıntılı manzaralar. Lakin yaygın olmaması nedeniyle, 5K hala daha çok profesyonel kullanımlar için tercih edilen özel bir seçenektir.
8K nedir?
8K bir dijital çözünürlük formatıdır. Piksel kıymeti 7680 x 4320 olarak gösterilir. 7680 x 4320 piksel oranı, yatay ve dikey pikselleri söz ediyor. Yani 8K çözünürlüğe sahip bir ekranda 7680 yatay piksel ve 4320 dikey piksel görürsünüz. 8K çözünürlüğe sahip televizyonlar kullanıcılara sunuluyor olsa da şimdi 4K bile tam olarak yaygınlaşmamışken 8K bir televizyon almak gerekli olarak görülmüyor.
İzleyiciye ortalama 33 milyon piksel sunan 8K çözünürlük formatı ismini yatay olarak neredeyse 8 bin piksel sunduğu için İngilizce “bin” manasına gelen “K” sözü ile birlikte kullanılmasından alıyor. Tam olarak 8 bin piksel sunmasa bile neredeyse 8 bin sunduğu için ticari bir atılım olarak bu ismi almıştır.
8K çözünürlük formatında hazırlanmış birtakım yayın ve içeriklere ulaşabilirsiniz. Lakin 8K hakkında şu an için geleceğin teknolojisi demek yanlış olmaz. Bu türlü yüksek çözünürlüklü bir yayının farkını 4K uyumlu bir aygıtta da görmeniz mümkün lakin internet ilişki suratınız bile 8K bir içeriği oynatma konusunda meşakkat çıkarabilir.
10K nedir?
10K çözünürlük, günümüzde karşımıza çıkan en yüksek ekran çözünürlüklerinden biri olarak dikkat çekiyor. Tam olarak 10328 x 7760 piksel kıymetine sahip olan bu devasa çözünürlük, çoğunlukla UltraWide yani 21:9 en-boy oranına sahip özel ekranlarda kullanılıyor.
8K’nın bile ötesine geçen bu çözünürlük, daha çok profesyonel yapım, dev ekranlı dijital sanat enstalasyonları yahut ileri seviye simülasyon sistemleri üzere alanlarda tercih ediliyor. Elbette günlük kullanım için fazla argümanlı ve şimdilik hayli niş bir teknoloji. Fakat ekran teknolojilerinin süratle geliştiği günümüzde, 10K çözünürlüğü de yakın gelecekte daha sık duymaya başlayabiliriz.
HD, Full HD, 2K, 4K, 5K, 8K ve 10K’nın farkları nelerdir?
Çözünürlük formatlarını teker teker ele aldıktan sonra toparlayacak olursak; HD (720p) ve Full HD (1080p) çözünürlükler artık neredeyse her aygıtta standart hale geldi. Akıllı telefonlardan televizyonlara kadar pek çok aygıtta bu çözünürlükleri görmek mümkün. Yeni bir aygıt almayı düşünüyorsanız en azından Full HD dayanağına sahip olmasına kesinlikle dikkat etmelisiniz. HD artık giriş düzeyi sayılırken, Full HD hala tatmin edici manzara kalitesi sunar.
- 2K çözünürlük, Piksel bedeli Full HD’ye çok yakın olduğu için son kullanıcı açısından çok büyük bir fark yaratmaz. Bu nedenle günlük kullanım için aygıt satın alırken bilhassa 2K dayanağı aramanız gerekmez; onun yerine Full HD dayanağı olup olmadığına bakmak daha mantıklıdır. Fakat 2560×1440 çözünürlükteki 1440p oyuncu monitörleri, teknik olarak 2K sınıfına girdiğinden oyun tutkunları ortasında popülerdir.
- 4K çözünürlük (3840×2160 piksel) ise 4K uyumlu bir model tercih etmek mantıklı bir yatırım olacaktır. Lakin bu çözünürlükten tam randıman alabilmek için süratli bir internet kontağına ve 4K takviyeli içeriklere gereksiniminiz olduğunu da unutmayın.
- 5K çözünürlük (5120×2880 piksel) ise daha çok profesyonel kullanımlara yönelik bir formattır. Apple’ın iMac modellerinde ve kimi yüksek kaliteli monitörlerde karşımıza çıkan 5K ekranlar, 4K’ya nazaran çok daha fazla ayrıntı sunar. Lakin yaygın bir format olmadığı için genel kullanıcıların tercih listesinde pek yer almaz.
- 8K çözünürlük (7680×4320 piksel), günümüzde hâlâ epey yeni ve hudutlu kullanım alanına sahip bir teknolojidir. 33 milyon piksele ulaşan bu format, son derece net imajlar sunsa da 8K içeriklerin az olması ve yüksek donanım gereksinimi nedeniyle şimdilik daha çok “geleceğin teknolojisi” olarak görülüyor.
- 10K çözünürlük (10328×7760 piksel) ise çözünürlük dünyasının en üst noktalarından biri. Çoklukla UltraWide yani 21:9 ekran oranına sahip profesyonel ekipmanlarda kullanılıyor. 10K; dev ekranlı sanat enstalasyonları, simülasyon sistemleri yahut ileri seviye görüntü yapım süreçleri üzere çok özel alanlara hitap ediyor. Günlük kullanım için fazla ileri düzeyde kalan bu teknoloji, daha çok profesyonel dünyaya yönelik.
Full HD halen yeterliyken biraz daha kaliteli bir tecrübe isteyenler için 4K epey ülkü bir tercih. 2K ve 5K, daha çok oyuncular ve profesyoneller için uygunken; 8K ve 10K üzere ileri düzey çözünürlükler ise şu an için daha çok geleceğe yatırım yapmak isteyenler ya da özel gereksinimlere sahip kullanıcılar için mana kazanıyor. Manzara teknolojileri süratle gelişmeye devam ediyor. Yakın gelecekte 12K üzere daha da yüksek çözünürlükler konuşulurken, altyapıların ve internet suratlarının da bu gelişmelere ayak uydurmasını umuyoruz.
