Fiziksel acının sadece hudut uçlarının algıladığı bir his olmaktan çok daha fazlası olduğunu artık biliyoruz. Salk Enstitüsü’nden bilim insanlarının yaptığı yeni bir araştırma, fiziksel acıyı duygusal acıya dönüştüren özel bir beyin devresini ortaya çıkardı. Bu buluş, neden birtakım ağrıların vakitle kronikleştiğini ve duygusal olarak yıpratıcı hale geldiğini anlamamıza yardımcı olabilir. Bu keşif, kronik ağrı ve duygusal kasvet tedavisinde yeni bir yol açabilir
Ağrının hem duyusal hem de duygusal bileşenleri bulunur. Duyusal taraf, ağrının şiddetini, yerini ve mühletini belirlerken duygusal taraf, acının yarattığı sorun ve bundan kaçınma dürtüsünü kapsar. Salk Üniversitesi’nde yürütülen bu son araştırma, fareler üzerinde yapılan deneylerde, fizikî acının duygusal bir tecrübeye dönüşmesini sağlayan belli bir beyin yolunu net biçimde ortaya koydu.
Araştırmaya nazaran, omurilikten beyne taşınan ağrı sinyalleri, beynin merkezi istasyonu olan talamusta yer alan parvoselüler subparafasiküler çekirdeğe (SPFp) ulaşıyor. Bu bölgede CGRP ismi verilen bir nöropeptidi içeren özel nöronlar, sinyalleri beynin hislerle ilgili bölgelerinden biri olan amigdalaya iletiyor.
Bu nöronlar genetik müdahaleyle susturulduğunda, fareler fizikî uyarana reaksiyon vermeye devam etse de bu uyarana karşı duygusal rahatsızlık göstermemeye başlıyor. Yani acıyı hissediyorlar, lakin bundan ötürü dehşet, gerilim ya da kaçınma üzere tipik duygusal yansılar göstermiyorlar. Bilakis, CGRP nöronları yapay olarak etkinleştirildiğinde, rastgele bir fizikî acı uyaranı olmadan bile farelerin dehşet ve kaçınma üzere davranışlar sergilediği gözlemlendi. Salk nörobilimcisi Sukjae Kang’a nazaran, ağrının işlenmesinde sırf sinyallerin beyne ulaşması değil, beynin bu sinyalleri nasıl yorumladığı da belirleyici rol oynuyor. Beyin, hangi ağrıların dikkate alınması gerektiğine karar verirken duygusal devreleri kullanıyor. Bu anlayış, bilhassa klasik ağrı kesicilere cevap vermeyen durumlarda yeni tedavi stratejilerinin geliştirilmesinde kritik olabilir.
Bu çalışma yalnızca ağrının duyusal değil, tıpkı vakitte duygusal boyutunun da nasıl işlendiğini göstererek; migren, fibromiyalji ve kronik sırt ağrısı üzere hastalıkların neden bu kadar yıpratıcı olabildiğini açıklıyor. Çünkü bu tıp rahatsızlıklar yalnızca fizikî değil, ağır duygusal acılar da yaratabiliyor. Araştırma, CGRP nöronlarının maksat alınarak duygusal acının azaltılabileceğini gösteriyor. Hâlihazırda migren tedavisinde kullanılan CGRP engelleyici ilaçların tesirli olmasının da nedeni bu duygusal reaksiyon yolunu yatıştırmaları olabilir.
