İnsan beyninin, gözlerden gelen kolay bilgiyi pasifçe almak yerine, ne göreceğini etkin olarak iddia ettiği yeni araştırmalarla ortaya çıktı. Bu bulgu, algı süreçlerimizin sandığımızdan çok daha dinamik olduğunu gösteriyor.
Gözlerimizin birer kamera üzere çalıştığı ve gördüğümüz her şeyi olduğu üzere beynimize aktardığı düşünülse de, son bilimsel çalışmalar bu yaygın kanının aksini işaret ediyor. Aslında insan beyni, etrafındaki olayları yalnızca kaydetmekle kalmıyor, tıpkı vakitte gelecekte ne olacağını da kestirim etmeye çalışıyor. Örneğin, bir elin bir tencereye uzandığını gördüğümüzde, beynimiz bu hareketin bir sonraki adımını öngörüyor ve çoklukla bu varsayımlarında hakikat çıkıyor. Bu şaşırtan yetenek, beynin “eylem müşahede ağı” (AON) ismi verilen, oburlarının objelerle etkileşimini izlerken etkinleşen özel bölgeleri tarafından yönetiliyor.
Cell Reports mecmuasında yayımlanan şimdiki bir araştırma, bu değişik fenomenin ayrıntılarına iniyor. Araştırmacılar, gönüllülere hem doğal hem de rastgele karıştırılmış günlük sahneleri izlettirirken beyin aktivitelerini kaydetti.
Görmek yerine varsayım etmek daha pratik
Çalışmanın sonuçları epey çarpıcıydı: Beyin, bir sahnenin bir sonraki adımını varsayım edebildiğinde, görsel alanlarını daha az kullanıyordu; bu da beynin verimliliğini gözler önüne serdi. Lakin, manzaralar karmaşık yahut kestirim edilemez olduğunda, beyin ne olacağını öngöremediği için öbür beyin bölgelerindeki aktivite artışı gözlemlendi.
Bu bulgular, motor anılarımızın görsel bilgiyi sürece biçimimizde kritik bir rol oynadığını düşündürüyor. Yani, beynimiz adeta hafızasını kullanarak görüyor. Öteki bir deyişle, insan ne kadar tecrübeliyse, etrafını algılaması ve anlaması o kadar süratli oluyor.
