16 Haziran 2025 17:392 kez okunduOkuma süresi: 1dk, 54sn
Beyin-bilgisayar arayüzleri (BCI) alanında çığır açan yeni bir gelişme, Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS) hastalığı nedeniyle felçli bir bireyin sadece konuşmasını değil, birebir vakitte kolay melodilerle şarkı söylemesini de mümkün kıldı. California Üniversitesi Davis (UC Davis) araştırmacıları tarafından geliştirilen BrainGate2 sistemi, beyin sinyallerini gerçek vakitli olarak sese dönüştürerek neredeyse gecikmesiz bir bağlantı sağlıyor.
Araştırma kapsamında, konuşma üretiminden sorumlu beyin bölgesine cerrahi olarak yerleştirilen dört mikroelektrot dizisiyle ham nöral sinyalleri yakalandı. Bu sinyaller, yapay zeka dayanaklı bir çözümleme modeliyle işlenerek yüksek doğrulukla sentezlenmiş konuşmaya dönüştürüldü. Sistem, kullanıcının ne düşündüğünü değil, konuşma kaslarını harekete geçirmeye çalışırken ürettiği beyin sinyallerini tahlil ediyor.
Gerçek vakitli konuşma ve müzik söyleme
En dikkat cazibeli özelliklerden biri, sistemin ALS hastalığı öncesinde kaydedilen ses örnekleriyle eğitilmiş bir ses klonlama algoritması sayesinde, kullanıcının kendi sesiyle konuşabilmesi. Ham nöral bilginin alınmasından konuşmanın sentezlenmesine kadar geçen mühlet sırf 10 milisaniye — bu da neredeyse eşzamanlı bir bağlantı manasına geliyor. Sistem sırf konuşmayı değil, tıpkı vakitte melodik tonlamayı da tanıyabiliyor. İştirakçi, üç farklı perde ortasında geçiş yaparak kolay melodilerle müzik söyleyebildi. Ayrıyeten “aah”, “ooh” ve “hmm” üzere yansıları de gerçek biçimde üretebildiği görüldü. Hatta sistem, söylenen cümlenin bir soru mu yoksa bir tabir mi olduğunu ayırt edebildiği gibi, vurgu yapılan sözleri de tespit etti.
Ekip, yapay zeka kod çözücünün eğitim datalarının dışında uydurulan sözleri de muvaffakiyetle tekrar ürettiğini söyledi. Tüm bunlar, evvelki sistemlere nazaran çok daha söz gücü yüksek sentetik konuşma sağlıyor. UC Davis araştırmacıları, çalışmalarının tek bir iştirakçiyle gerçekleştirildiğini ve sonraki çalışmalarında bu sonuçları diğer nedenlerle konuşma yetisini kaybetmiş daha fazla denekle tekrarlamaya çalışacaklarını belirtiyor.