5 Temmuz 2025 sabahı, NASA’nın istekli gözlemcilerinden Mario Rana, Satürn’ü izlerken gezegenin üzerinde alışılmadık bir ışık parlaması yakaladı. Şayet bu olay doğrulanırsa, Satürn’e bir gök cisminin çarptığı anın birinci sefer direkt gözlemlendiği an olarak kayda geçecek. Şu anda dünyanın dört bir yanındaki gökbilimciler, bu olaya ilişkin ek müşahedeleri tarayarak olayın nitekim bir çarpışma olup olmadığını anlamaya çalışıyor.
Rana, NASA’nın Gezegen Sanal Gözlemevi ve Laboratuvarı (PVOL) ismine yürüttüğü müşahede sırasında Satürn’ün imajlarını kaydediyordu. Satürn’ün çoklukla sade görünen bulut nesilleri ortasında besbelli biçimde öne çıkan ışık, kısa müddette dikkat çekti. PVOL, imgeleri süratle paylaşarak o sırada Satürn’ü izlemekte olan öbür gözlemcilere davette bulundu: “Aynı anlara ilişkin benzeri kayıtlar varsa paylaşın.”
Ancak bu türlü bir çarpışmayı kanıtlamak, bilhassa Satürn üzere gaz devi bir gezegende pek kolay değil. Dünya yahut Ay üzere katı yüzeyli gök cisimlerinde, çarpışmalar ekseriyetle iz bırakır. Lakin Satürn’ün kalın hidrojen ve helyum atmosferi, bu türlü olaylardan sonra oluşabilecek izleri süratle ortadan kaldırıyor. Çarpışma sonrası oluşan sarsıntılar atmosferin içinde kayboluyor ve geriye görünür bir işaret kalmıyor.
Bu nedenle ışık parlamasının hakikaten bir çarpışma sonucu mu oluştuğunu, yoksa rastlantısal bir kamera tesiri, kozmik ışın ya da diğer bir optik yanılsama mı olduğunu anlamak için öteki manzaralara gereksinim var.
Ne kadar sık yaşanıyor?
Büyük, yani yaklaşık bir kilometre çapındaki gök cisimlerinin Satürn’e çarpma ihtimali epey düşük; bu cins olayların binlerce yılda bir gerçekleştiği düşünülüyor. Lakin daha küçük meteorlar çok daha sık çarpabiliyor. Cassini uzay aracının yıllar evvel topladığı datalar, Satürn’ün halkalarında kimi küçük dalgalanmalar olduğunu göstermişti. Bilim insanları, bu dalgaların sebebinin geçmişte meydana gelen küçük çarpışmalar olabileceğini düşünüyor. Bu da, gezegenin dış halkalarının adeta bir “kozmik sismograf” üzere davrandığını gösteriyor.
Şimdiye dek Jüpiter, çarpışma olaylarının gözlemlendiği esas gezegen oldu. Bilhassa 1994’te Shoemaker-Levy 9 kuyrukluyıldızının çarpışı, hem amatörler hem de profesyoneller tarafından net biçimde izlenmişti. Jüpiter’in daha koyu ve sıcak atmosferi, çarpışma izlerinin uzun müddet görünür kalmasına imkan tanıyor. Satürn’de ise bu çeşit direkt müşahedeler bugüne kadar gerçekleşmedi.
Eğer farklı kaynaklardan benzeri müşahedeler elde edilirse, araştırmacılar parlamanın pozisyonunu ve açısını üç boyutlu olarak belirleyebilir. Böylelikle çarpan objenin büyüklüğü, sürat kestirimi ve olay sırasında ortaya çıkan güç ölçüsü hakkında daha net bir tablo çıkarılabilir.
