Bugün bir yıl 365 gün olarak kabul ediliyor. Fakat Dünya tarihi boyunca bu sayı daima birebir değildi. Milyonlarca yıl evvel, bir yıl 420 güne kadar çıkabiliyordu. Bu fazladan günler, Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesinin uzamasından değil, bir günün daha kısa sürmesinden kaynaklanıyordu.
Yani Dünya, Güneş etrafındaki bir çeşidini bugünküne yakın müddette tamamlasa da, bu müddetin içine daha fazla gün sığıyordu. Bu durum, Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüş suratının vakitle yavaşlamasından kaynaklanıyor. Yavaşlama epey kademeli ilerliyor, lakin tesirleri milyonlarca yıl içinde bariz hale geliyor. Örneğin, dinozorların yaşadığı devirde bir yılda yaklaşık 372 gün vardı. Dünya’nın birinci oluştuğu vakitlerde ise bu sayı 500’ün üzerindeydi.
Ay, dönüş suratını etkiliyor
Dünya’nın dönüş suratındaki bu değişimin en büyük nedenlerinden biri, uydumuz Ay. Ay, Dünya ile birlikte bir sistem oluşturuyor. Bu sistemdeki “açısal momentum” – yani kütle, sürat ve aranın çarpımı – sabit kalmak zorunda. Ay vakitle Dünya’dan uzaklaştıkça, sistemdeki istikrarın korunması için Dünya’nın dönüşünün yavaşlaması gerekiyor.
Bu süreç gelgitlerle yakından bağlantılı. Ay’ın çekim gücü, Dünya’daki okyanuslarda ve kara yüzeyinde gelgit tesirleri oluşturuyor. Lakin bu kabarmalar, Ay’a tam hizalı değil. Sürtünme nedeniyle yaşanan bu küçük gecikme, Ay’ın Dünya üzerindeki tesirini daha da belirginleştiriyor. Sonuçta, bu hizasızlık Dünya’nın dönüşünü çok az da olsa yavaşlatıyor.
Dünya’nın geçmişteki dönüş suratını ve bir yıldaki gün sayısını anlamak kolay değil. Lakin bilim insanları, bu mevzuda bilgi edinmek için fosilleşmiş mercanlar üzere “doğal arşivlere” başvuruyor. Bu canlılar, büyüme halkalarında günlük ve mevsimsel ritimleri kaydettikleri için, bir yıl içinde kaç gün olduğunu hesaplamak mümkün olabiliyor.
1960’lı yıllarda, Cornell Üniversitesi’nden Profesör John Wells fosil mercanlar üzerinde yaptığı çalışmada, yaklaşık 380 milyon yıl evvel (Devoniyen Dönemi) bir yılın yaklaşık 400 gün sürdüğünü ortaya koydu. Daha sonraki araştırmalar, 444 ila 419 milyon yıl ortasındaki Silüriyen Dönemi’nde bu sayının 400 ile 420 ortasında değiştiğini gösterdi. Bu nedenle “420 gün” sözü, sıklıkla bu periyodun üst hududu olarak anılıyor.
Bununla birlikte, bu alandaki görüş birliği sonlu. 2000 yılında Adelaide Üniversitesi’nden Dr. George Williams, 620 milyon yıl evvel bir yılın 400 gün sürdüğünü, daha da geriye gidildiğinde ise bu sayının 466 ya da 514’e kadar çıkabileceğini öne sürdü. Kimi kestirimlere nazaran, 1,4 milyar yıl evvel bir gün sırf 18 saat sürüyordu.
İlginç olan, Dünya’nın dönüş suratı her vakit sabit bir halde yavaşlamamış olması. Birtakım araştırmalar, yaklaşık 2 milyar ila 1 milyar yıl evvel bu yavaşlamanın süreksiz olarak durduğunu öne sürüyor. Bunun nedeninin Güneş’in atmosferle olan etkileşimleri olabileceği düşünülüyor. Bu devirde bir yılın yaklaşık 460 gün sürdüğü varsayım ediliyor.
Günler uzuyor, sayılar azalıyor
Bugün geldiğimiz noktada, Dünya’nın dönüşü yavaşlamaya devam ediyor. Bu, gelecekte günlerin daha da uzun olacağı manasına geliyor. Fakat bu değişim epeyce yavaş gerçekleştiğinden, kısa vadede tesirlerini fark etmek mümkün değil.
Bilim insanları hala geçmişte bir yılın tam olarak kaç gün sürdüğü konusunda kesin bir görüşe ulaşmış değil. Fakat genel kabul gören nokta şu: Geçmişte günler daha kısaydı ve bu nedenle bir yılda daha fazla gün bulunuyordu. “420 gün” ise, bu uzun jeolojik vakit diliminde dikkat çeken ve üzerine en çok konuşulan devirlerden biri olarak öne çıkıyor.
