Fransa’da yaşayan 17 yaşındaki bir genç kız, bilim dünyasını şaşkına çeviren sıra dışı bir zihinsel yeteneğe sahip. TL olarak anılan genç, insanlarda son derece ender görülen bir hafıza biçimi olan hipertimezi sayesinde, geçmişindeki olayları inanılmaz bir netlikle hatırlayabiliyor ve gelecekte yaşanabilecek ferdî anları da zihninde canlı formda canlandırabiliyor.
Yakın vakitte yayımlanan bir hadise raporuna nazaran, TL’nin hafızası sırf güçlü değil; birebir vakitte son derece organize, ayrıntılı ve yaşayan bir arşiv üzere çalışıyor. Günlük hayatındaki olayları, anılarını ve duygusal tecrübelerini zihinsel olarak “beyaz bir odada” düzenlediğini anlatan genç kız, bu odada anılarını kategorilere ayırarak sakladığını söylüyor. Tatiller, arkadaşlar, aile aktiflikleri üzere başlıklar altında sınıflandırılan anılar; etiketlenmiş bilgiler, görseller ve hatta dokümanlarla birlikte yer alıyor.
Anlattıklarına nazaran TL, bu anılara dilediği vakit geri dönebiliyor. Hatta sırf hatırlamakla kalmıyor; onları tüm hisleriyle tekrar yaşayabiliyor. “Bir olayı tekrar yaşamak için zihnimde geçmişe seyahat yapmam yeterli” diyen TL, bu yeteneğini çocukluğundan beri taşıdığını fakat sekiz yaşındayken lisana getirdiğinde palavra söylemekle suçlandığını da ekliyor. Bu reaksiyon, uzun yıllar boyunca hafızasına dair yeteneğini bâtın tutmasına neden olmuş.
Geleceği de “görebiliyor”
Araştırmacılar, TL’nin tecrübelerini bilimsel testlerle kıymetlendirdi. Testler, anıların gerçekliğini mutlak olarak ölçemese de, onun geçmişe dair anlattıklarının inanılmaz canlı ve detaylı olduğunu ortaya koydu. Üstelik genç kız, sadece geçmişi değil; geleceği de benzeri bir biçimde “görebiliyor.” Geleceğe dair şahsî olayları, zihninde evvelce yaşıyormuş üzere ayrıntılı biçimde kurgulayabilen TL’nin bu “gelecek imgeleri”, araştırmacılara nazaran sırf hayal eseri üzere değil, güya hatırlanmış izlenimi veriyor.
Uzmanlar, bu müşahedenin hipertimezi konusunda yeni bir bakış açısı sunduğunu belirtiyor. TL’nin sadece geçmişi ayrıntılı halde hatırlaması değil, tıpkı vakitte gelecekteki mümkün olayları da yüksek gerçekçilikle öngörebilmesi, bu ender yeteneğin vakit algısı üzerindeki tesirlerini sorgulatıyor. Çalışmayı yürüten araştırmacılar, bunun hipertimeziyle ilgili şimdiye kadar yapılmış en kapsamlı ferdi değerlendirmelerden biri olduğunu vurguluyor.
Henüz bu özel hafıza biçiminin nasıl çalıştığı tam olarak bilinmiyor. Ancak TL’nin ailesinde de mutlak kulak ya da sinestezi üzere ender bilişsel özelliklere sahip bireylerin bulunduğu belirtiliyor. Bu genetik özelliklerin, hipertimeziyle bir irtibatı olup olmadığı ise araştırılmaya devam ediyor.
Söz konusu çalışma, nörolojik hadiselere odaklanan Neurocase isimli bilimsel mecmuada yayımlandı.
