Çinli bilim insanları, hidrojen ve lityum ortasında denetimli nükleer füzyon gerçekleştiren taşınabilir bir nötron kaynağı geliştirdi. Yalnızca 10 watt’lık güçle çalışan bu aygıt, saniyede 10 milyar süratli nötron üretebiliyor. Yapısı bir yangın tüpü kadar olan bu sistem, nükleer füzyon teknolojilerinde minyatürleşmenin önünü açıyor. İlgili proje, Çin’in kuzeybatısındaki savunma sanayi merkezlerinden biri olan Xi’an Çağdaş Denetim Teknolojileri Araştırma Enstitüsü tarafından yürütüldü ve 11 Haziran’da High Power Laser and Particle Beams isimli hakemli mecmuada yayımlandı. Çalışmanın ardında, Çin’in en büyük savunma yüklenicisi Norinco’nun iştiraki olan North Development Investment bulunuyor.
“Atomik el feneri”
Bu nötron kaynağı, elektriksel yükü olmayan nötron parçacıklarını ağır ve yönlendirilmiş bir hüzme şeklinde gönderiyor. Her nötron, 3 milyon elektron volt güç taşıyor; bu kıymet, atom bombasında yayılan nötron parçacıklarının gücüyle kıyaslanabilir seviyede.
Nötronlar, yapıların içinden geçerek gizli patlayıcıları, nükleer materyalleri ve mikroskobik yapısal kusurları tespit etmekte kullanılıyor. Aygıt, kanserli tümörlerin yok edilmesi, virüs yapılarının incelenmesi üzere bilimsel ve endüstriyel alanlarda da kullanılma potansiyeli taşıyor.
Klasik nükleer füzyon sistemleri, büyük hızlandırıcılara ya da manyetik alan düzeneklerine gereksinim duyar. Bu yeni aygıtta ise sadece sıradan hidrojen ve lityum kullanılıyor. Münasebetiyle pahalı izotoplar (örneğin döteryum) gerekmiyor. Sistem, piezoelektrik seramiklerle mekanik darbe sonucu elektrik üreterek çalışıyor. Üretilen güç, çay bardağı büyüklüğünde küçük bir reaktörde dönen bir elektromanyetik kafes oluşturuyor. Protonlar burada hızlandırılarak lityum katoda çarpıyor ve nükleer tepkiler gerçekleşiyor. En kritik yenilik, “polarize rezonans” ismi verilen teknik. Bu usul, füzyon gerçekleşme mümkünlüğünü klâsik tekniklere kıyasla bir milyon kat artırıyor.
Araştırmacılar aygıtın laboratuvar ortamında yarım saat kesintisiz çalışarak stabilite testini geçtiğinin de altını çiziyor. Sistemin, dış güç kaynağı gerektirmemesi, elektronik olarak denetim edilebiliyor ve tekrarlanabilir formda çalışıyor olmasına dikkat çekilirken düşük maliyete de vurgu yapılıyor. Askeri teknolojiye göz kırpıyor
Araştırmacılar, aygıtın doğrudan silah olarak kullanılmadığını ve askeri terminolojiden kaçındıklarını belirtiyor. Lakin taşınabilirliği ve güç verimliliği sayesinde bu tıp sistemlerin gelecekte yönlendirilmiş nötron silahları üzere uygulamalarda kullanılabileceği bedellendiriliyor. Soğuk Savaş periyodunda geliştirilen “temiz” nötron bombaları, insanları öldürüp altyapıyı sağlam bırakmayı hedefliyordu. Nötron bombalarının kullandığı fizikî unsurlara emsal biçimde çalışsa da, bu aygıt şimdi askeri maksatla tanımlanmıyor ya da kullanılmıyor.
