Danimarka, yapay zeka tarafından üretilen deepfake içeriklerle gayret için dikkat cazip bir yasa tasarısı hazırlığında. Kültür Bakanlığı tarafından sunulan öneri, vatandaşlara kendi yüz, ses ve imgeleri üzerinde telif hakkı tanıyarak, dijital kopyalarının müsaadesiz kullanımını engellemeyi amaçlıyor. Tasarının sonbaharda parlamentoya sunulması bekleniyor.
Yeni yasa kabul edilirse, bireyler dijital ortamlarda müsaadesiz paylaşılan gerçekçi görsel ve işitsel temsillerinin kaldırılmasını talep edebilecek. Bu kapsamda deepfake içerikler yasal olarak tanımlanacak ve müsaadesiz üretim yahut paylaşımı yaptırımla karşılaşabilecek. Tasarı, birebir vakitte ihlaller karşısında maddi tazminat talep etme hakkını da tanıyor.
Yasa sırf sıradan vatandaşları değil, sanatkarları da kapsıyor. Bilhassa ses ve imaja dayalı yapay zeka üretimleriyle giderek daha sık karşılaşılan “dijital taklit” olayları, bu düzenleme ile sonlandırılmak isteniyor. Örneğin, bir sanatkarın müziğinin yapay zeka aracılığıyla tekrar üretilip yayılması, müsaadesiz olduğu takdirde açık bir ihlal sayılacak.
Teknoloji şirketleri içinse yükümlülükler artıyor. Bu tıp içeriklerin kaldırılması taleplerine uymayan platformlar, ağır para cezalarıyla karşı karşıya kalabilecek.
Yasa tasarısı, potansiyel istismar risklerini de göz önünde bulunduruyor. Örneğin, biri yalnızca güzeline gitmeyen bir manzarayı kaldırmak için bu hakkı kullanmaya çalışabilir. Lakin tasarının sadece “gerçekçi dijital temsiller” olarak tanımlanan, deepfake niteliğindeki içeriklere odaklandığı belirtiliyor. Parodi, hiciv ve gibisi yaratıcı üretimler ise bu düzenlemenin dışında tutulacak. Yani kamuoyunu ilgilendiren eleştirel içerikler, “adil kullanım” kapsamında değerlendirilmeye devam edecek.
“İnsanların dijital kopyalanmasına göz yummayacağız”
Danimarka Kültür Bakanı Jakob Engel-Schmidt, yasa teklifinin emelini net formda ortaya koydu: “İnsanların kendi vücutları, yüzleri ve sesleri üzerindeki haklarını yasal teminata almak.” Bakan, mevcut yasaların üretken yapay zekânın yarattığı yeni risklere karşı yetersiz kaldığını vurguladı: “İnsanların dijital kopya makinelerinden geçirilip her türlü gaye için kullanılmasına sessiz kalamayız.”
Danimarka, bu alanda düzenleme yapmaya çalışan tek ülke değil. ABD’de bu yılın başlarında yürürlüğe giren “Take It Down Act” yasası, müsaadesiz paylaşılan cinsel içeriklerin kaldırılmasını talep etme hakkı tanıyor. Lakin birtakım sivil toplum kuruluşları, bu çeşit maddelerin berbata kullanılabileceği ve kapsamlarının belgisiz olduğu konusunda ikazlarda bulunuyor.
Yeni düzenlemelerin ne ölçüde tesirli olacağı, dijital ortamda nasıl uygulanacağı ve kullanıcılar ile platformlar ortasında nasıl bir istikrar kuracağı şimdi bilinmeyen. Lakin bu yasa tasarısı, dijital kimlik hakları konusunda giderek daha fazla ülkenin harekete geçmeye başladığını gösteriyor.
