Elektrikli araçlar, karbon salımını azaltmaları ve fosil yakıtlı taşıtlara nazaran daha etraf dostu olmalarıyla uzun müddettir “temiz ulaşımın” simgesi olarak gösteriliyor. Lakin bu dönüşümün her adımı sanıldığı kadar sıkıntısız ilerlemiyor. Los Angeles’ta yapılan yeni bir araştırma, süratli şarj istasyonlarının etrafında beklenmedik seviyede hava kirliliği oluştuğunu ortaya koydu.
UCLA araştırmacılarının yürüttüğü çalışmaya nazaran, çoğunluğu Tesla Supercharger olan 50 farklı süratli şarj istasyonunda yapılan ölçümlerde, bu alanlardaki havanın ince partikül (PM2.5) ölçüsü kentsel ortalamalara kıyasla yaklaşık iki kat fazla çıktı. İnce partiküller, teneffüs yoluyla direkt akciğerlere ulaşabilen ve sıhhat açısından risk taşıyan küçük parçacıklar olarak biliniyor.
Araştırmada, bu istasyonlardaki hava kalitesi bedelleri ekseriyetle metreküp başına 15 ila 20 mikrogram ortasında ölçüldü. Bu oran, Los Angeles’taki ortalama kent havasında görülen 7 – 8 mikrogramlık pahanın epeyce üzerinde. Hatta akaryakıt istasyonlarında ölçülen yaklaşık 12 mikrogramlık seviyeyi bile geçmiş durumda. Daha çarpıcı olan ise, incelenen şarj istasyonlarının yarısında Dünya Sıhhat Örgütü’nün belirlediği hudut bedellerin aşıldığının görülmesi.
Sorun, şarj aygıtlarının içindeki güçlü fanlar
Araştırmanın muharrirlerinden Yuan Yao’ya nazaran bu durumun temel nedeni, süratli şarj aygıtlarının soğutma sistemlerinde kullanılan güçlü fanlar. Bu fanlar etraftaki tozu, fren balatalarından ve lastiklerden kopan parçacıkları havaya karıştırarak direkt insanların bulunduğu alana yönlendiriyor. Yani, sorunun kaynağı şarj aygıtlarının kendisi değil, etrafındaki partiküllerin aygıtlar tarafından havaya taşınması.
Çalışmayı yöneten UCLA Etraf Sıhhati profesörü Yifang Zhu ise, bu tesirlerin sırf şarj istasyonlarının çok yakın etrafında hissedildiğini belirtiyor. Farklı aralıklarda yapılan ölçümler, birkaç metre uzaklıkta kirliliğin süratli bir biçimde azaldığını gösteriyor. Yüzlerce metre arada ise bedeller, kent art plan düzeylerine kadar düşüyor.
Zhu’ya nazaran bu durum, şarj istasyonlarını büsbütün sorgulamak yerine, planlama basamağında kimi tedbirler alınması gerektiğini gösteriyor: “Bu teknolojileri yaygınlaştırırken, çevresel tesirleri de dikkate almalıyız. Bilhassa şarj ekipmanlarının yarattığı lokal kirlilik göz gerisi edilmemeli.”
Araştırma, elektrikli araçların çevresel avantajlarını reddetmiyor. Tersine, fosil yakıtlı araçların yaydığı gazların, kansere neden olan hususlar ve iklim değişikliğini hızlandıran kimyasalları içerdiği vurgulanıyor. Fakat dikkat çekilmek istenen, bu yeni teknolojilerin her evresinin da büsbütün “temiz” kabul edilmemesi gerektiği.
UCLA araştırmacıları, teneffüs yoluyla alınan ince partiküller için inançlı bir eşik bulunmadığını ve hasebiyle mümkün olduğunca uzak durmanın en akılcı tercih olacağını belirtiyor. Şarj aygıtlarının yakınında yapılan ölçümlerde, yalnızca toz değil; fren ve lastik kaynaklı metal parçacıklarına da rastlandı.
ABD genelinde süratli şarj istasyonlarının sayısı süratle artarken, bu husus daha da değerli hale geliyor. Yalnızca 2025’in ikinci çeyreğinde 700’den fazla yeni istasyon hizmete girdi. Toplam sayı 11.400’ü geçmiş durumda ve önümüzdeki yıl yüzlercesi daha açılacak.
