Elon Musk’ın 2023’te kurduğu yapay zeka teşebbüsü xAI, kuruluşunda “kamu faydasına şirket” (Public Benefit Corporation – PBC) statüsüne sahipti. Bu yapı, şirketin topluma yarar sağlama ve finansal olmayan amaçları konusunda nizamlı şeffaflık raporları sunma taahhüdü manasına geliyordu. Lakin ortaya çıkan evraklar, Musk’ın OpenAI ile türel uğraş yürüttüğü periyotta xAI’ın bu statüyü sessizce terk ettiğini gösteriyor. Belgelere nazaran xAI’ın PBC statüsü 9 Mayıs 2024 prestijiyle sonlandırıldı. Şirket, birebir yıl X (eski ismiyle Twitter) ile birleştiğinde de bu statüsünü geri almadı. Hususla ilgili sorulara xAI’dan rastgele bir karşılık gelmedi. Öte yandan xAI’ın PBC statüsünü sırf kamuoyu için olumlu bir imaj yaratmak gayesiyle kullandığı argüman ediliyor.
Avukatların bile haberi olmadı
PBC statüsünden çıkıştan kısa mühlet sonra xAI, Tennessee’nin Memphis kentinde bulunan bilgi merkezini beslemek için doğalgaz türbinleri kullanmaya başlamıştı. Şirketin güç tedarikçisi Solaris Energy Infrastructure, başlangıçta emisyon denetimi vaat etse de bu tedbirler hayata geçirilmedi. Araştırmalara nazaran xAI’ın faaliyetleri bölgedeki hava kirliliğini artırdı. Bu tezlerden sonra şirkete bir kamu davası da açılmış durumda.
Şirket, 9 Temmuz’da Grok 4 modelini piyasaya sürdü fakat güvenlik testleri ve içerik sınırlamaları konusunda rastgele bir açıklama yapmadan modelini kullanıcılarla buluşturdu. Rakip şirketler OpenAI, Google DeepMind ve Anthropic (hala bir PBC) yeni modellerini yayımlarken güvenlik raporlarını paylaşmayı sürdürse de, dal genelinde yetersiz güvenlik ve şeffaflık tenkitleri devam ediyor.
İlginç bir halde xAI, Nevada eyaletine kurulmuş bir şirket. Uzmanlara nazaran gerçek manada hesap verebilir olmayı amaçlayan bir şirketin Nevada’yı tercih etmez. Zira eyalet maddeleri, yöneticilere önemli bir hesap verebilirlik yükü yüklemiyor. Nevada’daki PBC yapısı, yöneticilere daha geniş yasal müdafaa sağlıyor lakin önemli bir raporlama yükümlülüğü getirmiyor. Gerçekten xAI şimdiye kadar beklenen çevresel ve toplumsal raporları yayımlamadı. Hatta şirketin bu statüden geri adımı o kadar saklıydı ki, kendi avukatı bile Mayıs 2025’te sunulan bir dava dilekçesinde xAI’ı hala bir kamu faydasına şirket olarak tanımladı.
