Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Proba-3 misyonunda ihtilal niteliğinde bir muvaffakiyete imza attı. Uzayda, istenildiği anda yapay güneş tutulması oluşturmayı başaran ajans, üstelik bunu birbirine milimetre hassasiyetinde hizalanmış iki küçük uyduyla yaptı. Güneş tutulmaları, Dünya yüzeyinde 18 ayda bir nadiren görülen ve sadece birkaç dakika süren tabiat olaylarıdır. Bu kısa mühlet, bilim insanlarının Güneş’in dış atmosferi olan koronayı gözlemlemesini epey zorlaştırıyor. Lakin ESA’nın 2024’te fırlattığı, 200 milyon avro bütçeli Proba-3 vazifesi bu sorunu aşmak hedefiyle tasarlandı.
Uzayda yapay Güneş tutulması
Misyon, “Coronagraph” ve “Occulter” isimli iki uyduyla yürütülüyor. Her biri çamaşır makinesi boyutundaki bu araçlar, Dünya etrafında hayli eliptik bir yörüngede hareket ediyor ve ortalarındaki 150 metrelik arayı sırf bir milimetre yanılgı payıyla koruyor. Bu ikili, yapay tutulmayı Occulter uydusunun Ay üzere davranarak Coronagraph üzerine 8 cm genişliğinde bir gölge düşürmesiyle oluşturuyor. Bu gölge, 5 cm çapındaki görüntüleme açıklığına tam denk geliyor. Böylelikle, Dünya’dan yapılan gözlemlerde karşılaşılan ışık saçılması ve parazit olmadan, koronaya ilişkin farklı dalga uzunluklarında bilgi toplanabiliyor.
Proba-3’ün en dikkat cazibeli özelliği, bu yapay tutulmayı her 19,6 saatlik yörünge cinsinde yaklaşık altı saate kadar sürdürebilmesi. Bu da bilim beşerlerine eşi gibisi görülmemiş bir müşahede müddeti sunuyor. ESA, bu teknolojiyle Güneş rüzgarları, koronal kütle atımları (taçküre kütle atımı) ve korona sıcaklık dalgalanmaları üzere karmaşık süreçleri daha güzel anlamayı hedefliyor. Ayrıca, bilim insanlarının güneş koronasını simüle etmek için kullanılan bilgisayar modellerini güzelleştirmelerine ve dijital tutulmalar oluşturarak Dünya’daki bağlantı ve elektrik şebekelerini etkileyebilecek güneş olaylarını kestirim etme ve bunlara hazırlık yapma hünerlerini geliştirmelerine yardımcı olacak.
