Yenilenebilir güçler giderek daha yaygın hale gelirken, bu sistemlerin sürekliliği ve istikrarı için güç depolama tahlilleri kritik değer taşıyor. Lakin mevcut batarya teknolojileri hem maliyet hem de güvenlik açısından birtakım kısıtlamalar barındırıyor. İşte bu noktada, geçmişte rafa kaldırılmış bir teknoloji, yeni bir umut olarak tekrar gündeme geliyor.
Demir ve Tuz Temelli Batarya Sistemi
1980’lerde geliştirilen ama düşük şarj-deşarj suratı ve yükü nedeniyle terk edilen “Demir Sodyum Tuz Bataryaları”, ABD merkezli Inlyte şirketi tarafından modernize edilerek tekrar hayat buldu. Bu bataryalar, ender bulunan ve değerli lityum yerine bol bulunan demir ve tuz kullanarak çok daha düşük maliyetli ve inançlı bir tahlil sunuyor. Şirket, bu teknoloji ile depolama maliyetini kWh başına 135 dolardan yalnızca 35 dolara düşürebileceğini belirtiyor.
24 Saatlik Güç Depolama Mümkün
Lityum iyon bataryalar çoklukla 4 saatlik bir güç depolama müddetiyle sınırlıyken, Inlyte’ın geliştirdiği sistem 4 ila 10 saatlik aralığa odaklanıyor. Fakat batarya sisteminin modüler yapısı, gerektiğinde 24 saat boyunca güç verebilmesini de mümkün kılıyor. Örneğin birinci projede kullanılan 80 kW gücündeki batarya, toplamda 1.8 MWh güç depolayabiliyor. Bu da yaklaşık 18,5 saatlik bir güç sağlayımı manasına geliyor.
Basit Üretim, Uzun Ömür
Batarya üretimi de epeyce pratik: Seramik bir kabın içerisine toz haline getirilmiş demir ve tuz yerleştiriliyor. Lityum bataryalara kıyasla çok daha düşük yatırım maliyeti ile üretim yapılabiliyor. Birinci testlerde 700 şarj-deşarj döngüsünde kapasite kaybı yaşanmadı ve verimlilik oranı %90 olarak kaydedildi. Bu, bataryanın 7000 döngüye yahut yaklaşık 20 yıllık ömre ulaşabileceğini gösteriyor.
Bu teknoloji elektrikli araçlar için uygun olmasa da, bilhassa şebeke ölçeğinde, bilgi merkezlerinde ve büyük güç tesislerinde kullanım için büyük avantajlar sağlıyor. Çünkü Kaliforniya gibi yenilenebilir enerji lideri bölgelerde dahi güneş paneli takviyeleri azalmış durumda; Türkiye’de ise yeni kurulacak GES ve RES’lerde depolama zaruriliği getirilmiş durumda. Bu batarya tipi, bu boşluğu doldurabilecek güçlü bir aday olarak öne çıkıyor.
Bu teknoloji aslında ZEBRA bataryalarının aktüel versiyonu. 1990’larda Mercedes-Benz tarafından test edilen sistem, o periyot lityumun süratli yükselişi karşısında geri planda kalmıştı. Inlyte, Nikel yerine daha ucuz ve sürdürülebilir olan demiri tercih ederek sistemi tekrar tasarladı, boyutunu 20 kat büyüttü ve optimum performansı sağlayacak yeni katot malzemeleri üzerinde çalıştı.
Inlyte, şu anda İngiltere’de pilot üretim yürütüyor ve ABD’li Horien firmasıyla yaptığı mutabakat doğrultusunda 2027’de seri üretime geçmeyi hedefliyor. Planlar ortasında dünya genelinde 8 başka üretim tesisi kurmak da var.
