Yeni bir araştırmaya nazaran, birtakım incir ağaçları atmosferdeki karbondioksiti sadece gövdelerinde değil, adeta taş haline getirerek toprağa da hapsediyor. Kenya, ABD, Avusturya ve İsviçre’den bilim insanlarının yürüttüğü çalışmada, bu ağaçların gövdelerinde ve etraflarında kalsiyum karbonat depolayarak karbonu kalıcı biçimde sakladıkları keşfedildi. Bu bulgular, karbon emilimi ve etraf dostu tarım açısından değerli bir potansiyeli işaret ediyor.
Araştırma sonuçları, Prag’da düzenlenen Goldschmidt konferansında sunuldu. Çalışma, bilhassa Kenya’nın Samburu bölgesinde yetişen üç farklı incir ağacı cinsine odaklandı. Bu ağaçların, “oksalat-karbonat yolu” olarak isimlendirilen doğal bir biyokimyasal süreç sayesinde, atmosferden aldıkları CO₂’yi kalsiyum karbonat formunda kalıcı olarak depoladıkları belirlendi.
Tüm ağaçlar fotosentez yoluyla atmosferdeki karbondioksiti organik karbon haline getirip gövdelerinde, yapraklarında ve köklerinde depolar. Fakat birtakım bitkiler bu sürecin ötesine geçiyor. Oksalat-karbonat yolunu kullanan tipler, CO₂’yi evvel kalsiyum oksalat kristallerine, akabinde bu kristalleri parçalayan mikroorganizmalar sayesinde kalsiyum karbonata dönüştürüyor. Bu mineral, tabiatta tebeşir ve kireçtaşı üzere hususlarda bulunan yapıyla tıpkı.
Kalsiyum karbonatın toprakta organik karbona kıyasla çok daha uzun müddet kalıcı olması, bu metodu karbon tutmak için hayli tesirli kılıyor. Üstelik bu dönüşüm süreci sırf karbonu hapsetmekle kalmıyor; tıpkı vakitte toprağın pH’ını artırarak besin unsurlarının kullanılabilirliğini de düzgünleştiriyor.
Araştırma kapsamında, Kenya’ya mahsus üç farklı incir tipi incelendi. Stanford Synchrotron Radiation Lightsource’ta yapılan tahliller, kalsiyum karbonatın hem ağaçların gövde yüzeyinde hem de odun dokusunun derinlerinde oluştuğunu ortaya koydu. Bilim insanları, bu kristallerin vakitle ağacın daha derin katmanlarına ulaştığını ve böylelikle inorganik karbonun ağacın içinde kalıcı olarak depolandığını tespit etti.
Araştırmayı yürüten takımdan Zürih Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Mike Rowley, bu bulguların tarım ormancılığı açısından dikkat cazibeli olduğunu belirtti. Rowley, “Eğer meyve veren bir ağaç tıpkı vakitte inorganik karbonu da uzun vadeli olarak hapsedebiliyorsa, bu ziraî gayelerle dikilen ağaçların çevresel katkısını iki katına çıkarır” dedi.
En tesirli cins: Ficus wakefieldii
İncelenen üç tıp ortasında, Ficus wakefieldii isimli incir tipinin karbonu kalsiyum karbonat halinde tutmada en başarılı çeşit olduğu tespit edildi. Artık bilim insanları, bu ağacın ne kadar meyve verdiğini, ne kadar suya gereksinim duyduğunu ve farklı çevresel şartlarda ne kadar CO₂ tutabileceğini daha ayrıntılı biçimde tahlil etmeyi planlıyor.
Bu yeni bilgiler, karbon tutma kapasiteleri pahalandırılacak öbür meyve ağaçları için de yol gösterici olabilir. Şimdiye kadar oksalat-karbonat yoluyla karbon depoladığı belirlenen birinci ağaç tipi Iroko (Milicia excelsa) olmuştu. Bu ağaç, ömrü boyunca yaklaşık bir ton kalsiyum karbonat depolayabiliyor.
Dr. Rowley’e göre, bu süreci daha kuru ortamlarda izlemek daha kolay olsa da, nemli bölgelerde bile karbonun inançlı formda saklanabileceği düşünülüyor: “Bugüne kadar bu yolu kullanan birçok ağaç tespit edildi, lakin daha fazlası olduğundan eminiz. Bu da, ormancılık ve meyve üretimi planlanırken karbon ayak izini azaltmak için göz önünde bulundurulması gereken büyük bir fırsat.”
