Yapay zekâ (AI) terimini artık hepimiz duyuyoruz. Telefonumuzdaki akıllı asistanlardan, dizi teklifleri sunan platformlara kadar hayatımızın bir kesimi hâline geldi lakin bu gördüklerimiz, yapay zekâ dünyasının yalnızca başlangıcı.
Bilim kurgu sinemalarında gördüğümüz kendi kendine düşünebilen, öğrenebilen ve neredeyse bir insan üzere davranabilen o muhteşem zeki robotları ve sistemleri hayal edin. İşte o hayallerin teknolojik karşılığına Yapay Genel Zekâ (AGI – Artificial General Intelligence) diyoruz.
AGI (yapay genel zekâ) nedir?
AGI en kolay tarifiyle, bir insanın yapabildiği rastgele bir zihinsel vazifesi anlayabilme ve öğrenebilme yeteneğine sahip olan teorik bir yapay zekâ çeşididir. Günümüzde kullandığımız yapay zekâlar “dar” bir alanda uzmandır. Örneğin biri yalnızca satranç oynar, oburu yalnızca yüz tanır.
AGI ise tek bir misyonun uzmanı olmak yerine, genel bir manaya ve akıl yürütme yeteneğine sahip olacak. Yani hem satranç oynamayı öğrenip hem de o sırada sizinle günün nasıl geçtiği hakkında sohbet edebilecek bir sistemden bahsediyoruz.
Bugünkü yapay zekâ ile AGI ortasındaki fark nedir?
Bu mevzuyu daha uygun anlamak için günümüzdeki yapay zekâ ile AGI ortasındaki temel farkları bilmek çok kıymetli. Bunları birkaç farklı hususta özetleyerek daha güzel anlamanızı sağlayacağız.
Dar yapay zekâ (Narrow AI)
Şu an kullandığımız tüm yapay zekâ sistemlerini temelinde bu kategoride ele alabiliriz. Her biri kendi alanında uzmanlaşmış olsalar da temelde spesifik bir emele hizmet ettikleri için kendilerine “dar yapay zekâ” diyoruz.
- Sadece makul bir vazife için tasarlanmışlardır ve o vazifenin dışına çıkamazlar. Örneğin bir çeviri uygulaması olağanüstü çeviriler yapabilir lakin size yemek tanımı veremez.
- Öğrenmesi için çok büyük ölçüde etiketlenmiş dataya gereksinim duyarlar.
- Sadece kendisine öğretilen kalıpları tanırlar, genel bir sağduyuya yahut duruma nazaran akıl yürütme yeteneğine sahip değillerdir.
Yapay genel zekâ (AGI)
- Tıpkı bir insan üzere, farklı alanlarda birçok vazifesi öğrenebilir ve uygulayabilir. Bir alanda öğrendiği bilgiyi, değişik bir alandaki sorunu çözmek için kullanabilir.
- Sadece datadan değil, tecrübelerinden ve etrafıyla olan etkileşimlerinden de öğrenir.
- Karmaşık meseleleri anlayabilir, soyut düşünebilir, plan yapabilir ve sağduyu kullanarak kararlar alabilir.
AGI hayatımıza girdiğinde neler olacak?
AGI’ın potansiyeli hala daha keşfedilme etabında. Yani olabileceklere yönelik sayısız teorem mevcut fakat direkt bir şeyin yaşanacağını söylemek imkânsıza yakın. Tekrar de uzmanların yüksek olasılıkla gerçekleşeceğini söylediği birtakım mevzular var.
- Kanser üzere hastalıklara kesin tahliller bulunabilir, iklim değişikliği üzere karmaşık global sıkıntılar tahlil edilip tahlil yolları üretilebilir. AGI, insanlığın binlerce yılda biriktirdiği tüm bilimsel makaleleri saniyeler içinde okuyup, kimsenin fark etmediği kontakları kurarak yeni keşifler yapabilir.
- Üretimden idareye kadar birçok iş kolu büsbütün otomatik hâle gelebilir. Bu durum kimi mesleklerin ortadan kalkmasına neden olurken, daha evvel hayal bile edemediğimiz yeni iş alanları yaratabilir.
- Ev işlerinden şahsî asistanlığa kadar her alanda bize yardımcı olan, bizi anlayan ve gereksinimlerimizi öngören sistemler hayatımızın bir modülü olabilir.
AGI neden hâlâ hayatımızda değil?
AGI kulağa şahane gelse de onu geliştirmek inanılmaz derecede sıkıntı. Bilim insanları ve mühendisler bu yolda birkaç büyük pürüzle karşılaştıklarını belirtiyorlar.
Bir makineye “sağduyu” öğretmek çok zordur zira sağduyu, bizim yıllar içinde edindiğimiz sayısız tecrübenin bir birleşimidir. Ayrıyeten şuurun ne olduğu ve nasıl çalıştığı şimdi tam olarak çözülemediği için bunu bir makinede taklit etmek şimdilik imkânsız görünüyor. Bunun yanı sıra beşerler yalnızca birkaç örnekten yeni bir şey öğrenebilirken, yapay zekâ sistemleri binlerce, hatta milyonlarca dataya gereksinim duyar. AGI’ın insan üzere verimli öğrenebilmesi gerekiyor.
Yine tıpkı biçimde gerçek dünyayı anlamak, yalnızca bilgi tahliliyle olmaz. Fizikî dünyayla etkileşime geçmek, dokunmak, hareket etmek de zekânın bir kesimidir. Bu da robotik alanında devrimsel gelişmeler olmadan AGI konusunda gerekli yol kat etmenin sıkıntı olduğunu gösteriyor.
AGI işimizi elimizden alacak mı?
AGI, iş dünyasını katiyen değiştirecek. Tıpkı sanayi ihtilalinde olduğu üzere birtakım meslekler otomasyon nedeniyle ortadan kalkabilir lakin tıpkı vakitte, AGI’ın getireceği yenilikler ve verimlilik sayesinde bugün hayal bile edemeyeceğimiz yeni iş alanları ve roller de ortaya çıkacak.
AGI dünyayı ele geçirebilir mi?
Bu, AGI etiği ve güvenliği alanında en çok tartışılan bahislerden biri. Teorik olarak riskler barındırsa da dünyanın dört bir yanındaki araştırmacılar AGI’ın insanlık faydasına çalışmasını ve denetim altında kalmasını sağlamak için şimdiden güvenlik protokolleri ve etik kurallar üzerinde çalışıyorlar.
AGI’ı ne vakit kullanabileceğiz?
Bu mevzuda net bir tarih vermek imkânsız. Birtakım uzmanlar önümüzdeki 20-30 yıl içinde mümkün olabileceğini söylerken, birçoğu bunun çok daha uzun sürecek bir maksat olduğunu düşünüyor. Tek bildiğimiz şey, bu sıçramanın insanlık tarihindeki en büyük bilimsel amaçlardan biri olduğu istikametinde.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
