Orta Doğu’da tansiyon her geçen gün tırmanırken, İsrail ile İran ortasındaki karşılıklı taarruzlar dünya kamuoyunun dikkatini çekmeye devam ediyor. Bilhassa İsrail’in vakit zaman İran topraklarını gaye alan hava akınları, akıllara şu soruyu getiriyor: İran, böylesine stratejik bir tehdide karşı neden tesirli bir savunma yapamıyor? Ülkenin hava savunma sistemleri yetersiz mi, yoksa öteki faktörler mi devreye giriyor?
İran’ın hava savunma envanteri ne durumda?
İran, uzun yıllardır memleketler arası ambargolar altında teknolojiye erişim konusunda ıstıraplar yaşıyor. Bu durum, ülkenin askeri teknolojisini büyük ölçüde ya kendi imkânlarıyla geliştirmesine yahut eski Sovyet ve Çin sistemlerine bağımlı kalmasına yol açtı. Yeniden de İran’ın büsbütün savunmasız olduğunu söylemek gerçek olmaz.
İran’ın elinde Rus imali S-300 hava savunma sistemleri bulunuyor. Bunlar, bilhassa orta ve uzun menzilli amaçlara karşı tesirli olabilen radar ve füze sistemleriyle donatılmış durumda. Ayrıyeten yerli üretim olduğu argüman edilen “Bavar-373” isimli sistem de, İran’ın kendi S-300 muadili olarak lanse ediliyor. Bunun yanında Tor-M1, Sayyad ve Mersad üzere daha kısa menzilli savunma sistemleri de mevcut. Fakat tüm bu sistemlerin ne ölçüde entegre bir halde çalıştığı, yani birbirleriyle koordineli bir hava savunma ağı oluşturup oluşturamadığı hâlâ tartışma konusu.
İsrail neden amaçlarına ulaşabiliyor?
İsrail’in askeri gücünü hafife almak, büyük bir kusur olur. İsrail Hava Kuvvetleri, dünyanın en gelişmiş hava taarruz kapasitelerinden birine sahip. Bilhassa F-35I “Adir” isimli hayalet savaş uçakları, radara yakalanmayan yapıları sayesinde İran’ın savunma sistemlerini aşmada büyük avantaj sağlıyor. Bu uçaklar, hem düşük radar izi hem de elektronik harp kabiliyetleri sayesinde İran hava alanına girmeden dahi maksatlarını vurabiliyor.
Ayrıca İsrail’in bölgedeki istihbarat kabiliyeti ve siber savaş yetenekleri, İran’ın savunma sistemlerinin aktifliğini azaltmada değerli bir rol oynuyor. Geçmişte İran radarlarının siber ataklarla devre dışı bırakıldığı ya da elektronik karıştırma yoluyla fonksiyonsuz hale getirildiği tezleri da mevcut.
Coğrafi ve stratejik zorluklar
İran’ın savunma sistemlerini zayıflatan bir başka öge ise ülkenin geniş coğrafyası. 1,6 milyon kilometrekarelik yüzölçümüyle İran, epey geniş bir hava alanını korumak zorunda. Hava savunma sistemlerini ülkenin dört bir yanına dağıtmak ve bunların bakımını sağlamak, lojistik açıdan büyük bir zorluk yaratıyor. Ayrıyeten kimi sistemlerin hâlâ manuel denetimle çalıştığı ve çağdaş sensör teknolojilerinden mahrum olduğu da biliniyor.
Hava savunması siyasi ve teknik bir sınav
İran’ın hava savunma kapasitesi, yalnızca askeri bir sıkıntı değil; birebir vakitte bir itibar ve caydırıcılık ögesi. İsrail’in bu sistemleri aşarak muhakkak amaçları vurabilmesi, İran’ın hem iç kamuoyu hem de bölgesel aktörler nezdindeki güvenliğini ve prestijini zedeliyor. Bu nedenle İran, vakit zaman bu akınlara cevap vererek caydırıcılığını göstermeye çalışsa da, bu karşılıkların hudutlu kalması dikkat çekiyor.
