Yapay zeka günlük iş hayatında giderek daha fazla yer edinirken artık yalnızca yardımcı bir araç değil, çalışanların mukadderatını belirleyen bir hakem pozisyonuna da yükselmiş durumda. ResumeBuilder.com tarafından yapılan ve 1.342 yöneticinin katıldığı bir anket bu değişimin ne derece önemli boyutlara ulaştığını gözler önüne seriyor. İşten çıkarmalarda yapay zeka etkisi
Araştırmaya nazaran, yöneticilerin yüzde 66’sı işten çıkarma kararlarında yapay zekalardan yardım aldığını kabul ediyor. Yüzde 64’ü ise direkt işten kovma süreçlerinde bu sistemlere danıştığını belirtiyor. Üstelik her beş yöneticiden biri, insan müdahalesi olmadan nihai kararı büsbütün yapay zekaya bıraktığını itiraf ediyor.
Aynı çalışmada yöneticilerin yüzde 78’i zam, yüzde 77’si ise terfi hususlarında bir ChatGPT ve Gemini üzere sohbet botuna danıştığını belirtiyor. Bu oranlar, yapay zekanın sadece idari değil, çalışanların ömrünü direkt etkileyen süreçlerde belirleyici hale geldiğini gösteriyor.
Kullanılan araçlar ortasında birinci sırayı ChatGPT alırken, onu Microsoft Copilot ve Google Gemini takip ediyor.
Yapay zeka övüyor, yöneticiler karar veriyor
Fakat bu süreçler göründüğü kadar tarafsız değil. LLM sistemlerinin bilhassa kullanıcılarını mutlu etme eğiliminde olması, yani “yalakalık sorunu“ verilen kararların sağlıklı olup olmadığını tartışmalı hale getiriyor. ChatGPT’nin bu eğilimi nedeniyle OpenAI, sistemi bu hususta dengeleyecek güncellemeler yapmak zorunda kalmıştı. Bu durum, bilhassa işten çıkarma üzere geri dönüşü sıkıntı kararlarda tehlikeli bir taban oluşturuyor. Bir yöneticinin bir çalışanı işten çıkarmak için mazeret aradığı bir senaryoda, yapay zekanın ön yargıları pekiştirerek bu kararı onaylaması ve sorumluluğu teknolojiye atabiliyor.
Yapay zekanın karar verici bir otorite olarak benimsenmesi sadece kurumsal değil ferdî seviyede de telaş verici sonuçlar doğuruyor. Kimi kullanıcıların ChatGPT’yi şuurlu bir varlık üzere algılaması, “ChatGPT psikozu” olarak tanımlanan zihinsel çöküntülere yol açmış durumda. Bu durum boşanmalardan iş kayıplarına, evsizliğe ve hatta psikiyatri kliniklerine yatışlara kadar uzanan olaylarla kendini gösteriyor.
Tüm bunlara ek olarak LLM sistemlerinin sıklıkla gerçekle ilgisi olmayan bilgiler üretme eğilimi, yani “halüsinasyon” sorunu da hala çözülebilmiş değil. Üstelik bu sorun, modeller daha fazla datayla beslendikçe, kelamda daha akıllı hale geldikçe daha da kötüleşiyor.
