Güneş Sistemi’nin en büyük gezegeni olan Jüpiter, yörüngesindeki doğal uydulara iki yeni uydu daha ekledi. Son keşiflerle birlikte gezegenin bilinen uydu sayısı 97’ye ulaştı.
Jüpiter’in uyduları birinci sefer 1610 yılında, ünlü İtalyan astronom Galileo Galilei tarafından gözlemlendi. Kendi yaptığı ilkel bir teleskopla gökyüzünü inceleyen Galileo, Io, Europa, Ganymede ve Callisto ismini verdiğimiz dört büyük uyduyu fark etti. Bu uydular, bugün hala “Galilei uyduları” olarak anılıyor. Lakin Jüpiter’in beşinci uydusunun keşfi için 19. yüzyılın sonlarını beklemek gerekti; zira sonraki uydu 1892 yılında tespit edilebildi.
Teleskop teknolojisinin gelişmesi ve bilhassa 1970’lerde Voyager uzay araçlarının Jüpiter’e yaklaşmasıyla birlikte, gezegenin sanılandan çok daha fazla uyduya sahip olduğu anlaşıldı. Fakat 2000’li yıllardan itibaren, Jüpiter etrafındaki uydu avının büyük kısmı Amerikalı gökbilimci Scott S. Sheppard’ın uğraşlarıyla yürütüldü. Sheppard, vakit zaman öteki araştırmacılarla birlikte çalışsa da, 60’tan fazla Jüpiter uydusunun keşfinde direkt rol aldı. Bu da onu, “Jüpiter etrafında en çok uydu keşfeden kişi” unvanının en güçlü adayı haline getiriyor.
İki yeni uydu daha
Sheppard’ın son gözlemleriyle birlikte, Jüpiter’in uyduları listesine iki yeni gökcismi daha eklendi: S/2017 J 11 ve S/2017 J 10. Her iki uydu da aslında birinci olarak 2017 yılında fark edildi. Lakin gökyüzünde sabit bir yörünge izleyip izlemediklerinden ve nitekim Jüpiter’e bağlı olup olmadıklarından emin olmak için yıllar süren takip müşahedeleri gerekiyordu. Bu süreç sonunda, Milletlerarası Astronomi Birliği’nin Küçük Gezegen Merkezi iki uydunun varlığını resmi olarak doğruladı.
Yeni keşfedilen bu uydular hakkında şimdilik ayrıntılı bilgiler sonlu. Fakat her ikisinin de küçük boyutlarda olduğu ve Jüpiter’in dönüş tarafının bilakis, yani retrograd yörüngede hareket ettikleri biliniyor. Bu durum, Jüpiter’in uzak ve küçük uyduları ortasında hayli yaygın.
S/2017 J 11, gezegenin etrafındaki bir cinsini yaklaşık 701 günde tamamlıyor ve ortalama 22,7 milyon kilometre uzaklıkta dolanıyor. Başka yeni uydu S/2017 J 10 ise biraz daha içteki bir yörüngede, yaklaşık 21,5 milyon kilometre uzaklıkta dönüyor ve tam çeşidini 646 günde bitiriyor.
Her iki uydu da Jüpiter’in karmaşık ve dinamik uydu sistemine yeni halkalar ekliyor. Gökbilimciler, bu cins küçük uyduların kökenini anlamanın, Jüpiter’in geçmişi ve Güneş Sistemi’nin erken devirleri hakkında değerli ipuçları verebileceğini düşünüyor.
