Gece boyunca görülen kabuslar, uyku kalitesini bozan ve birçok kişiyi güç durumda bırakan bir sorun olmanın ötesinde, bedende daha derin tesirler yaratabiliyor. Birleşik Krallık Demans Araştırma Enstitüsü ve Imperial College London’dan bilim insanları, kabusların biyolojik yaşlanma üzerindeki tesirlerini inceleyen değerli bir çalışmaya imza attılar.
183.012 yetişkin (26-86 yaş arası) ve 2.429 çocuk (8-10 yaş arası) üzerinde yapılan bu araştırma, altı uzun müddetli sıhhat çalışmasından elde edilen bilgileri kapsıyor. Çalışma mühletince, yetişkinler kabus görme sıklıklarını belirttiler ve bu bireyler 19 yıl boyunca izlendi. Çocuklar için ise ebeveynler, çocuklarının kabus görme sıklığına dair bilgi sağladı.
Bu kapsamlı araştırmada, bilim insanları biyolojik yaşlanmayı ölçmek için farklı prosedürlere başvurdular. Çocuklar için, hücrelerin yaşlanma suratını gösteren telomer uzunlukları kullanıldı. Yetişkinlerde ise hem telomer uzunlukları hem de epigenetik saatler aracılığıyla bedenin genel yaşlanma suratı değerlendirildi. 23 Haziran 2025’te Avrupa Nöroloji Akademisi Kongresi’nde sunulan bulgular, kabusların biyolojik yaşlanma ile temaslı olduğunu ortaya koyuyor.
Kabuslar ve mevt riski ortasındaki bağlantı
Araştırmalar, haftada bir yahut daha sık kabus gören bireylerin, nadiren ya da hiç kabus görmeyenlere kıyasla gösterdi. Bu şahıslarda mevt oranı, üç kat daha fazla oldu. Ayda bir kabus görenler dahi, daha süratli yaşlanma ve artan vefat oranlarıyla karşı karşıya kalıyorlar. Araştırmalar, haftada bir ya da daha sık kabus görenlerde, sigara içmek, obezite, makûs beslenme ve düşük fizikî aktivite üzere bilinen başka risk faktörlerine nazaran çok daha güçlü bir vefat riski kontağı olduğunu belirledi. Ayrıyeten, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde, sık kabus görenlerin yaşadığı artan vefat riski, yaklaşık %40 oranında daha süratli biyolojik yaşlanma ile ilişkilendiriliyor.
Uyku kalitesi ve yaşlanma ortasındaki alaka, daha evvel birçok çalışmada ele alınmıştı. Lakin kabusların bu denkleme değerli bir etken olarak dahil olduğu görülüyor. Uyku kalitesinin yanı sıra genel sıhhat üzerinde de belirleyici bir faktör olan kabuslar, hem uyku nizamını hem de fizikî sıhhati olumsuz etkileyebiliyor. Bu etkileşim epeyce karmaşık bir yapı arz etse de, kabusların kesintili uykuyu tetikleyerek sıhhati bozduğu kesin. Birebir vakitte, birtakım sıhhat meselelerinin da kabusları daha sık hale getirdiği gözlemleniyor. Yani, kabuslarla bölünen uykular, bedenin dinlenme ve güzelleşme süreçlerini olumsuz etkileyerek biyolojik yaşlanmayı hızlandırabiliyor.
Fiziksel yansılarla gelen tehlike
Beyin, uyku sırasında gerçek ve rüyayı ayırt etmekte zorlandığından, kabusların fizikî yansılar yaratması kaçınılmaz. Kalp atış suratının artması, nefes almanın hızlanması üzere bedenin verdiği gerilim reaksiyonları, kabuslardan uyandıktan sonra kişi üzerinde büyük bir tesiri bırakabilir. Hatta, uyandığımızda yaşadığımız bu gerilim, gündelik yaşantımızdaki tecrübelerden daha ağır olabilir. Kabusların uyku kalitesi ve müddeti üzerindeki tesirleri de, bedenimizin gece boyunca gerçekleştirdiği tamir süreçlerini zayıflatabiliyor.
Bu bulgular, halk sıhhati açısından kıymetli sonuçlar doğurabilir. Kabusların tedavi edilmesi ve önlenmesi, sıhhati düzgünleştirmek ve biyolojik yaşlanmayı yavaşlatmak için tesirli, düşük maliyetli bir prosedür olabilir. Âlâ bir uyku hijyenine sahip olmak, gerilimi yönetmek ve anksiyete ya da depresyon tedavisi almak, kabusları azaltmaya yardımcı olabilir. Kabusların yaşlanma ve beyin sıhhati üzerindeki tesirlerine dair daha fazla çalışma yapılması, bu mevzuda daha kesin tahliller geliştirilmesine imkan tanıyacaktır.
