Mars’ta ömür fikri, bilim kurgu romanlarından çıkıp bilimsel çalışmalara bahis olmaya devam ediyor. Nature Astronomy mecmuasında yayımlanan yeni bir makale, uzun müddettir gündemde olan lakin ayrıntılı biçimde ele alınmayan “Mars’ı yaşanabilir bir gezegene dönüştürme” fikrini (terraforming) yine tartışmaya açıyor.
Pioneer Research Labs ve Chicago Üniversitesi’nden araştırmacılar tarafından kaleme alınan çalışma, bu dönüşümün hakikaten mümkün olup olmadığını ve bunun nasıl gerçekleştirilebileceğini bilimsel açıdan inceliyor.
Çalışmanın muharrirlerinden biri olan gezegen bilimci Nina Lanza, Mars’ı yaşanabilir hale getirme fikrinin 1990’ların başından bu yana önemli biçimde ele alınmadığını vurguluyor. Fakat Lanza’ya nazaran, o vakitten bu yana hem Mars hakkında bilgi birikimi arttı, hem de jeomühendislik, biyoteknoloji ve uzay teknolojilerinde kıymetli ilerlemeler kaydedildi. Bu da terraformingi teoriden öteye taşıyıp daha somut biçimde değerlendirmeye imkan tanıyor.
İlk adım: Atmosferi ısıtmak
Araştırmada önerilen temel senaryo, Mars’ın soğuk atmosferini ısıtarak süreci başlatmak üzerine konseyi. Bu sayede, genetik olarak tasarlanmış mikroorganizmaların yüzeyde hayatta kalması ve fotosentez yoluyla oksijen üretmesi mümkün hale gelebilir. Atmosferdeki oksijen düzeyi vakitle artarken, şartlar sıvı suyun varlığına da müsaade verebilir. Bu da daha karmaşık ömür formları için uygun bir etraf oluşturabilir.
Ancak araştırmacılar, bu cins büyük ölçekli projelere geçmeden evvel çok temel kimi soruların yanıtlanması gerektiğini vurguluyor: Böyle bir teşebbüs hakikaten gerekli mi? Ne kadar maliyetli olur? Ve en kıymetlisi, bu süreç ne üzere riskler barındırır? Mars’ın bakir tabiatını korumak mı, yoksa dönüştürmek mi daha manalı? Bu üzere sorular, sırf teknik değil, tıpkı vakitte etik ve felsefi tartışmaları da beraberinde getiriyor.
Araştırma, Mars’ın sahip olduğu kaynakları – su buzu, karbondioksit ve toprak yapısı gibi – ayrıntılı biçimde ele alıyor. Ayrıyeten gezegenin global sıcaklığını onlarca derece artırabilecek birtakım yeni fikirler de gündeme getiriliyor. Bunlar ortasında Güneş ışığını daha faal kullanmak ya da sera gazları yoluyla atmosferdeki ısıyı hapsederek ısınmayı teşvik etmek üzere sistemler bulunuyor.
Ancak bu noktada bir belirsizlik var: Bu fikirlerin fizikî, kimyasal ve biyolojik hudutları tam olarak bilinmiyor. Araştırmacılar, bundan sonraki adımın bu hudutların ayrıntılı biçimde araştırılması olması gerektiğini söylüyor.
Sadece Mars’la ilgili değil
Terraforming konusundaki çalışmalar sırf Mars’a yönelik değil; tıpkı vakitte Dünya’daki bilimsel gelişmelere de katkı sağlayabilir. Toprak tamiri, kuraklığa sağlam tarım uygulamaları, gelişmiş ekosistem modelleme üzere alanlarda elde edilecek bilgiler, yeryüzündeki etraf meselelerine da ışık tutabilir.
Yazarlar, Mars’ı dönüştürme fikrinin nihayetinde bir bilimsel test alanı sunduğunu belirtiyor. Bu türlü bir proje gerçekleşmese bile, atılacak adımlar gezegen bilimi için değerli datalar sağlayabilir. Mars, yalnızca bir maksat değil, birebir vakitte hudutlarımızı ve bilgi eksikliklerimizi anlamamız için güçlü bir araç olabilir.
Gelecek için ise hala çok fazla bilinmeyen var. Fakat araştırmacılara nazaran, şayet insanlık bir gün Mars’ı dönüştürmeyi başarırsa, bu sırf komşu bir gezegenin değil, tüm insanlık tarihinin tarafını değiştirebilecek bir adım olabilir.
