Teknoloji ve dijitalleşmenin hayatın her alanına damga vurduğu şu günlerde, Danimarka’da farklı bir dönüşüm sessizce büyüyor. Danimarka’nın başşehri Kopenhag’da 2014 yılında başlatılan ØsterGRO adlı kentsel tarım projesi, kent hayatına sürdürülebilir bir nefes alanı kazandırdı. Kentin “İklim Mahallesi” olarak anılan Østerbro semtinde, evvelden otoyedek modül müzayedeleri yapılan bir binanın çatısına kurulan bu 600 metrekarelik çiftlik, bugün semte sırf taze zerzevat ve meyve değil, farklı bir ömür ideolojisi de sunuyor. Danimarkalı üç girişimcinin New York’taki kentsel tarım hareketlerinden ilham alarak hayata geçirdiği bu proje, Danimarka’nın birinci çatı çiftliği olma özelliğini taşıyor. Başlangıçta ferdi bağışlar ve çeşitli fonlarla desteklenen ØsterGRO, ortadan geçen 10 yılda kurulan restoran, topluluk takviyeli tarım ağı (CSA) ve ekolojik eğitim merkezi sayesinde artık kendi ayakları üzerinde durabiliyor.
ØsterGRO, Semt Sakinlerine Hem Taze Eserler Hem de Nefes Alabilecekleri Bir Alan Sunuyor
ØsterGRO bugün 40 üyeye haftalık hasat sunan bir CSA sistemiyle işliyor. Döneme başlamadan ödeme yapan üyeler haftalık olarak zerzevat, meyve, ot ve yenebilir çiçek kutularını teslim alıyor. Haziran’dan Kasım’a kadar süren bu hasat döngüsü, hem çatıdaki çiftlikten hem de Stensbølgård’daki daha büyük bir üretim alanından gelen mahsullerle zenginleştiriliyor. Üstelik üyeler, istedikleri vakit çiftliği ziyaret edip tavuklara ve tavşanlara bakarak sürece birebir dâhil de olabiliyorlar.
Her biri yaklaşık 80 kilo bal üreten üç arı kovanı, hem üyelerin, hem de çiftliğin restoranı olan Gro Spiseri’nin bal gereksinimini karşılıyor. Yılın sonunda elde bal kaldyısa, o da Noel pazarında satılıyor. Fakat birden fazla yıl buna gerek kalmıyor.
ØsterGRO’nun muvaffakiyetinin bir öteki ayağını da çiftliğin serasında yer alan ve tek uzun masasıyla samimi bir tecrübe sunan restoranı Gro Spiseri oluşturuyor. Sekiz kişilik bir grup tarafından işletilen bu yemek alanı, yıl boyunca kahvaltı, öğlen ve akşam yemekleri sunarak, kent sakinlerini tabiatla buluşturuyor. Menü büsbütün mevsime nazaran değişiyor ve yalnızca çatı çiftliğinden değil, lokal balıkçılardan ve öteki üreticilerden gelen gereçlere de yer veriliyor. Restoranın açık kapı siyaseti sayesinde kentte yaşayan herkes, bu yeşil alana adım atabiliyor. Bahar ve Noel pazarları üzere etkinlikler de toplulukla etkileşimi güçlendiriyor. Bu istikametiyle ØsterGRO, sadece çiftliğe tertipli olarak gelen üyelerin değil, tüm kentlinin soluk alabildiği bir alan hâline geliyor. Ülkemizde Urla örneğinde olduğu üzere gastronomi merkezine dönüşmüş aşikâr başlı bölgelerde buna benzeri örnekler görmüş olsak da bunlar daima kırsal bölgelerle sonlu kalıyor. ØsterGRO ise yerel üretimin, tabiatla iç içe yaşamanın ve “çiflikten masaya” yaklaşımının kent içinde de mümkün olduğunu göstermesiyle özel bir yerde duruyor.
Danimarka’nın Farklı Bölgelerinde de Çatı Çiftlikleri Kuruluyor
2018’de FællesGro isimli yeni bir CSA girişimiyle Nørrebro, Vesterbro ve Dyssegård bölgelerine de açılan ØsterGRO, bugün artık üç organik çiftliği destekleyen daha büyük bir topluluk hâline gelmiş durumda. İştirakçiler sırf eser almakla kalmıyor; birebir vakitte toprağa dokunuyor, üretim süreçlerini öğreniyor ve sürdürülebilir hayatın bir modülü oluyorlar. Aslında ØsterGRO’nun esas misyonu da bu. Her ne kadar projeye dışarıdan bakıldığında “şehirde kendi kendine yeten bir tarım” maksadı var üzere görünse de ØsterGRO takımına nazaran asıl gaye bu değil. Onlara nazaran temel problem, kırsalla kent ortasındaki bağları tekrar kurmak. Çağdaş kentleşmenin insanları besinin kökeninden kopardığını düşünen takım, bu kopukluğu azaltmak için şehirliyi tarım süreçleriyle yine buluşturmayı hedefliyor.
Kopenhag’ın tam ortasında yer alan bu çatı, artık yalnızca bir tarım alanı değil; insanların tabiatla ve birbirleriyle bağ kurduğu bir ortak hayat alanı. ØsterGRO, sürdürülebilirliğin sadece etrafla değil, toplumla da ilgili olduğunu hatırlatıyor. Bu istikametiyle bu çatı çiftliği, aslında kent hayatının ne kadar farklı olabileceğinin de bir sembolü.
