Nükleer enerji, uzun müddettir pak güç tartışmalarının dışında kalan, hatta adeta “kara listeye” alınmış bir teknoloji olarak görülüyor. Çernobil ve Fukuşima üzere felaketlerin gölgesinde şekillenen bu algı, nükleer enerjiyi kamuoyunun gözünde tehlikeli ve güvenilmez bir seçenek haline getirdi. Lakin güç kesiminde taşlar yerinden oynarken, bu eski bakış açısının değişmesi kaçınılmaz görünüyor. Zira sahneye yeni bir oyuncu çıktı: Küçük Modüler Reaktörler, yani SMR’ler. 25 yılda 120 GW’lık kapasite kurulacak
Uluslararası Güç Ajansı’na nazaran, 2050 yılına kadar dünya genelinde 120 GW’lık SMR kapasitesi kurulmuş olacak. Şu ana kadar yaklaşık 5 milyar dolarlık bir yatırım yapılmış durumda ve bu sayının 2050’ye kadar 670 milyar doları aşması bekleniyor. ABD, Rusya, Çin, Kanada ve Birleşik Krallık üzere ülkelerde SMR projeleri etkin halde geliştiriliyor. Çin ve Rusya’da halihazırda operasyonel olan tesisler bulunuyor.
Dahası, bu alana sırf kamu bölümü değil, teknoloji devleri de büyük ilgi gösteriyor. Google, Amazon, Microsoft ve Tesla üzere şirketler, data merkezlerinin artan güç gereksinimini karşılamak için SMR teknolojisini potansiyel bir tahlil olarak pahalandırıyor. Yapay zeka, blok zinciri ve başka yüksek güç tüketimli teknolojiler, bu yeni kuşak reaktörlere olan ilgiyi artırıyor. SMR’ler klâsik santrallerden çok farklı
Klasik nükleer santraller, inşaat ve devreye alma süreciyle birlikte on yılı aşan uzun zaman dilimlerine muhtaçlık duyar. Bu durum, yatırımcıları ve hükümetleri daha süratli sonuç veren güneş, rüzgar ve bataryalı güç depolama üzere yenilenebilir güç tahlillerine yöneltiyor. Zira birebir bütçeyle çok daha kısa müddette elektrik üretmeye başlamak mümkün.
Bu dezavantajlar, nükleer gücün devre dışı kalmasına neden olmasa da, onun büyük ölçekli bir tahlil olarak benimsenmesini zorlaştırıyor. Lakin nükleer gücün sunduğu avantajlar – düşük yakıt maliyetleri, 7/24 sabit üretim kapasitesi, sıfıra yakın direkt karbon salımı ve çağdaş reaktörlerin sağladığı güvenlik – hâlâ dikkate paha. Küçük Modüler Reaktörler, isminden da anlaşılacağı üzere klâsik reaktörlere kıyasla çok daha küçük kapasitelere (300 MW ve altı) sahip. Bu reaktörler, yerinde inşa edilmek yerine fabrika ortamında üretilebiliyor ve modüler yapıları sayesinde alanda basitçe monte edilebiliyor. Bu da hem inşaat mühletini kısaltıyor hem de maliyetleri önemli biçimde düşürüyor.
Ayrıca küçük olmaları, güvenlik risklerini de azaltıyor. Birtakım SMR dizaynları, önemli bir kaza durumunda bile otomatik olarak kendini pasifleştirecek formda tasarlanıyor. Bu da nükleer aksisi argümanların en önemli destek noktalarından biri olan “felaket riski”ni değerli ölçüde zayıflatıyor.
SMR’lerin bir öteki avantajı ise yenilenebilir güç sistemleriyle rekabet etmek yerine onları tamamlayabilecek yapıda olması. Güneş ve rüzgar gücü günün ve yılın muhakkak vakitlerinde dalgalanma gösterirken, SMR’ler sabit ve sağlam bir üretim sağlayabiliyor. Bu da hibrit güç sistemlerinde kıymetli bir rol oynayabilecekleri manasına geliyor. Hasebiyle SMR’ler şimdi yaygın bir teknoloji olmasa da bu durum uzun sürmeyecek. Çünkü teknoloji hazır, yatırımlar yolda, talep ise her geçen gün artıyor.
