NASA’nın önümüzdeki yıllarda Titan’a göndermeyi planladığı Dragonfly aracı, uydunun metan göllerinde, Dünya’daki hayatın başlangıcına benzeri bir kimyasal köpük ya da ilkel hücre gibisi yapılar bulabilir. Yeni bir araştırma, bu göllerde hayatın öncüsü sayılabilecek proto-hücrelerin doğal şartlarda oluşabileceğini öne sürüyor.
Titan: Dünya’nın uzak bir yansıması
Titan, birtakım taraflardan Dünya’ya şaşırtan derecede emsal. Yüzeyinde tıpkı Dünya’daki üzere büyük göller ve denizler bulunuyor; fakat bu sıvılar su yerine metan ve etan üzere hidrokarbonlardan oluşuyor. Ayrıyeten Titan’da da tıpkı Dünya’daki üzere bir döngü işliyor: Bu sıvılar buharlaşıyor, bulutlar oluşturuyor ve yine yüzeye yağmur olarak dönüyor.
Titan’ın metanı, Dünya’nın su döngüsüne emsal biçimde meteorolojik bir buharlaşma, bulut oluşumu ve yağış döngüsüne sahip. (NASA/ESA) Dünya’da ömrün temelini oluşturan su döngüsünün gibisi bir sistemin Titan’da da var olması, bilim beşerlerine hayatın orada da gelişebileceği umudunu veriyor.
Proto-Hücreler Titan’da oluşabilir mi?
International Journal of Astrobiology’de yayımlanan bir çalışmada araştırmacılar, Titan’ın göllerinde kesecik (vezikül) ismi verilen, hücre zarını andıran yapıların doğal yolla oluşabileceğini ileri sürüyor. Bu kesecikler, yağ moleküllerinden oluşuyor ve bir zarla çevrili içi dolu küçük baloncuklar üzere davranıyor.
NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden gezegen bilimci Conor Nixon, bu keseciklerin Titan’da var olmasının, sistem ve karmaşıklıkta değerli bir artış manasına geldiğini ve hayatın ön şartlarından biri olabileceğini belirtiyor.
Yağmur, moleküller ve zar oluşumu
(1) Titan’ın yüzeyindeki metan gölleri ve denizleri bir amfifil sinemasıyla kaplanır. (2) Metan yağmur damlaları göl yüzeyine sıçrar. (3) Sıçramalar birebir sinemayla kaplanmış damlacıklardan oluşan bir sis oluşturur. (4) Damlacıklar göle geri yerleşir ve batar, bir kesecik haline gelen çift katmanla kaplanır. (Mayer ve Nixon, Memleketler arası. J. Astrobio., 2025) Araştırmacılar Nixon ve Christian Mayer (Duisburg-Essen Üniversitesi, Almanya), Titan’daki süreçlerin Dünya’da hayatın başladığına inanılan süreçlerle benzerlik taşıdığını tabir ediyor. Süreç şöyle işliyor:
Titan’da metan yağmurları atmosferdeki molekülleri göl yüzeyine taşıyor.
Bu moleküller ortasında amfifiller ismi verilen bileşikler yer alıyor. Bunlar hem sıvı hem yağ ile etkileşebilen iki uçlu moleküller.
Bu moleküller göl yüzeyinde ince bir sinema oluşturuyor.
Yağmur damlaları bu sinemaya çarptığında, sinemayla kaplanarak küçük, zarla çevrili damlacıklar haline geliyor.
Bu damlacıklar tekrar göle düşerek çift katmanlı zara sahip keseciklere dönüşebiliyor.
Bu çift katmanlı zar yapısı, biyolojik hücrelerin temel bileşenlerinden biri.
Evrime benzeyen bir seçilim süreci
Nixon ve Mayer’e nazaran vakitle bu keseciklerin kimileri daha kararlı hale gelecek, kimileri ise yok olacak. Bu da tıpkı evrimde olduğu üzere seçilim yoluyla daha fonksiyonel ve karmaşık yapılara hakikat bir ilerlemeye yol açabilir.
Bu sürecin sahiden Titan’da yaşanıyor olması, hayatın nasıl ortaya çıktığı sorusuna çok değerli bir karşılık getirebilir.
Dragonfly vazifesi bu yapıları tespit edebilecek mi?
Ne yazık ki, 2034’te Titan’a ulaşması planlanan Dragonfly aracı, direkt kesecikleri saptayabilecek aygıtlara sahip olmayacak. Fakat araç, Titan’ın kimyasal yapısını ayrıntılıca inceleyerek bu tip yapıların oluşması için gerekli ortamın var olup olmadığını araştırabilecek.
Bilim insanları, ayrıyeten Titan’ın atmosferinde dolaşan amfifil molekülleri belirlemek emeliyle lazer, ışık saçılımı tahlili ve Raman spektroskopisi üzere metotlar geliştirmeye çalışıyor.
