Şanlıurfa’nın Taşlıtepe bölgesinde süren arkeolojik hafriyatlarda, yaklaşık 5.000 yıl öncesine tarihlenen bir ekmek tanımına ulaşıldı. Neolitik periyoda ilişkin bu bulgu, sadece bilim dünyasında değil, lokal halk ortasında da büyük bir ilgiyle karşılandı.
Kazılarda ortaya çıkan fırın kalıntıları, tahıl izleri ve çeşitli arkeobotanik bulgular sayesinde, periyodun ekmek üretim tekniklerine dair kıymetli ipuçları elde edildi. Araştırmacılar bu bilgileri bir ortaya getirerek, antik periyodun şartlarına uygun bir tanım geliştirdi ve o periyottaki ekmeği günümüz şartlarında yine üretmeyi başardı.
Elde edilen ekmek, çağdaş fırınlarda üretilen ekmeklerden epey farklı bir yapıya sahip. Endüstriyel süreçlerden uzak, sadece doğal malzemelerle hazırlanmış olması nedeniyle, hem lezzet hem de besin kıymeti açısından dikkat çekiyor. Kullanılan gereçler ortasında yabani buğday çeşitleri ve ilkel mayalama teknikleri öne çıkıyor.
Kazı grubuna nazaran, Taşlıtepe’deki bu bulgu sırf bir besin kalıntısı değil, birebir vakitte devrin ömür biçimine ve beslenme alışkanlıklarına dair somut bir evrak niteliğinde. Arkeologlar ve besin uzmanları, o periyodun üretim yollarını taklit ederek, binlerce yıl evvel günlük hayatta kullanılan bir tanımı yine canlandırdı.
Ekmek, bölgedeki halkla da paylaşıldı. Vatandaşlar, bu eşsiz tadı deneyimleme bahtı buldu. Hem sade yapısı hem de taşıdığı tarihî mana nedeniyle ilgi gören bu ekmek, Taşlıtepe’nin kültürel mirasına olan ilgiyi de artırmış durumda.
Uzmanlara nazaran bu tıp projeler, arkeolojinin yalnızca geçmişi araştırmakla kalmadığını; birebir vakitte klâsik bilgileri günümüze taşıyarak kültürel devamlılığı sağladığını gösteriyor. Şanlıurfa’da elde edilen bu ekmek, geçmişle bugünü sofrada buluşturan bir örnek olarak öne çıkıyor.
Sağlık açısından da değerli bir keşif
Bu çeşit doğal ve işlenmemiş tanımların günümüzdeki beslenme meselelerine alternatif oluşturabileceği de konuşuluyor. Çünkü günümüzde yaygın olan şeker hastalığı, obezite ve kalp-damar rahatsızlıklarının değerli bir kısmı, çağdaş işlenmiş karbonhidrat tüketimiyle ilişkilendiriliyor.
Öte yandan kimi uzmanlar, 5.000 yıl evvelki insanların bu hastalıklarla tanışamadan hayata veda ettiğini; kısa ömürleri nedeniyle bu çeşit sıhhat problemlerini geliştirecek kadar yaşamamış olabileceklerini de hatırlatıyor. Kimi vakit avcı hayvanlar, kimi vakit da düşman kabilelerle yaşanan çatışmalar, o periyottaki hayat müddetini sınırlayan esas nedenlerdi.
Her ne olursa olsun, Taşlıtepe’deki bu arkeolojik keşif, geçmişin gündelik hayatına ilişkin bir ayrıntıyı günümüze taşıması bakımından dikkat cazibeli. Bu küçük lakin manalı ekmek, binlerce yıl evvelki insanların ne yediği kadar, nasıl yaşadıkları konusunda da bize çok şey anlatıyor.
