Geçtiğimiz günlerde Spotify’da dikkat çeken bir olay yaşandı. 1989 yılında vurularak hayatını kaybeden country müzisyeni Blaze Foley ismine platformda yeni bir müzik yayınlandı. “Together” isimli bu country balladı, birinci bakışta Foley’nin daha evvel gün yüzüne çıkmamış bir kaydı üzere görünüyordu.
Kapak görseli, telif bilgileri ve sanatçı ismiyle birlikte, tıpkı öbür yeni single’lar üzere listelenmişti. Lakin gerçek çok diğerdi: Bu müzik Foley’e ilişkin değildi. Büsbütün yapay zeka tarafından üretilmişti.
Foley hayranlarının ve sanatkarın müziklerini temsil eden Lost Arka Records’un durumu fark edip ihtarda bulunmasının akabinde, haber 404 Media tarafından gündeme taşındı. Akabinde, hem bu modül hem de yeniden yapay zeka tarafından oluşturulup country müziğin efsanevi ismi Guy Clark’a atfedilen öbür bir müzik Spotify’dan kaldırıldı.
İşin farklı tarafı, bu uydurma modüllerin telif etiketi bilgilerinde Syntax Error isimli bir şirketin isminin yer almasıydı. Kesimlerin hakikaten kim tarafından ve nasıl yüklendiği tam olarak bilinmese de, yapay zekayla üretilmiş içeriklerin müzik dünyasına ne kadar kolay sızabildiği bir kere daha ortaya çıkmış oldu.
The Velvet Sundown ve diğerleri…
Spotify’da yapay zeka tarafından oluşturulmuş müzikler yeni bir şey değil. Lo-fi ritimlerden ambient modüllere kadar pek çok otomatik üretilmiş içerik, milyonlarca dinlenme almış durumda. Lakin bu içerikler ekseriyetle uydurma sanatçı isimleriyle ya da yapay zeka olduklarını belirten etiketlerle sunuluyor. The Velvet Sundown da bunlardan biri.
Foley örneğinde ise değişik bir durum kelam konusuydu: Gerçek bir sanatkarın ismi, imajı ve geçmişi kullanılarak kasıtlı bir biçimde yanlış yönlendirme yapıldı.
Bu olay, bilhassa hayatını kaybetmiş sanatkarlarla ilgili etik bir tartışmayı tekrar gündeme taşıyor. Ailesinin ya da temsilci şirketin müsaadesi olmadan, bir sanatkarın ismine müzik yayınlamak yalnızca saygısızlık değil; birebir vakitte önemli bir dolandırıcılık hadisesi olarak da bedellendiriliyor. Spotify üzere milyonlarca kullanıcıya ulaşan büyük bir platformda bu tıp içeriklerin yayınlanabilmesi ise dijital kontrol sistemlerinin yetersizliğini gözler önüne seriyor.
Spotify olayla ilgili yaptığı açıklamada, kelam konusu müziğin TikTok’un müzik dağıtım aracı SoundOn aracılığıyla yüklendiğini belirtti. Platform, bu çeşit içeriklerin kendi “yanıltıcı kimliğe bürünme” siyasetlerini ihlal ettiğini ve misal durumlarda içerik sağlayıcılarla ilgili gerekli süreçlerin başlatıldığını açıkladı. Fakat modüllerin sistemden geçip yayına alınabilmiş olması, bu kontrollerin hâlâ önemli eksikleri olduğunu gösteriyor.
Bugün, yapay zeka teknolojileri sayesinde bir şarkıyı sıfırdan üretmek, gerçek bir sanatkarın sesine benzetmek ve bunu dijital platformlara yüklemek son derece kolay hale geldi. Üstelik Apple Music, YouTube üzere başka büyük platformlar da benzeri deepfake içerikleri filtrelemekte zorlanıyor. Suno ve Udio üzere araçlar, dakikalar içinde müzik kelamlarını ve vokalleri bir ortaya getirebiliyor.
Bu noktada yapay zekanın müzik üretiminde bir araç olarak kullanılmasına kimse itiraz etmiyor. Hatta yaratıcılığı desteklediği sürece bu teknolojiler, sanat dünyasına katkı bile sağlayabilir. Lakin yapay zeka ile üretilmiş müzikler, hangi niyetle yapılırsa yapılsın, hakikat halde etiketlenmeli ve gerçek sanatkarlarla karıştırılmamalı. Bilhassa artık hayatta olmayan sanatkarların mirasını kullanarak içerik üretmek, yalnızca etik dışı değil, birebir vakitte önemli bir inanç sorunu yaratıyor.
